به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات زن و خانواده، حجت الاسلام رضا قاسمی محقق و پژوهشگر حوزه زن و خانواده، به ارائه مقاله پرداختند و حجت الاسلام و المسلمین محمد عمومی مدیر مدرسه عالی فقه دارالهدی و حجت الاسلام والمسلمین امیر رحمانی استاد سطح عالی حوزه علمیه قم به عنوان ناقدان بحث در این کرسی ترویجی حضور داشتند.
حجت الاسلام رضا قاسمی در مقاله خود ابتدا مساله پوشش زنان را در دو بخش علم به حضور ناظر و احتمال حضور ناظر تقسیم بندی کردند و گفتند: هنگامی که علم به حضور ناظر وجود دارد، عمدتا بر اساس قواعد، بحث شده و مباحث روایی زیادی وجود ندارد و در جایی که احتمال حضور ناظر نیز مطرح است، مباحثی وجود دارد که قابل بررسی است.
ایشان با بیان اینکه برخی روایات، مستقیما به مساله حجاب و پوشش اشاره دارد و برخی روایات همچون مساله پوشش در هنگام نماز، غیرمستقیم به این مساله مربوط می شود، خاطرنشان کردند: یک دسته از فتاوای علما، لفظ عورت را حد واسط قرار داده اند و از این جهت استفاده کرده و گفته اند آنچه در نماز باید پوشانده شود مصداق عورت است، بنابراین در برابر نامحرم نیز باید پوشانده شوند.
این پژوهشگر حوزه زن و خانواده در ادامه افزودند: اشکالی که به این دسته از فتاوای علما وارد می شود این است که، عورت یک مفهوم چندگانه بوده و در ابواب گوناگون مصادیق مختلف دارد و اگر قسمتی از بدن در باب نماز مصداق عورت باشد، شاید در ابواب دیگر چنین نباشد.
حجت الاسلام رضا قاسمی با اشاره به روایاتی در رابطه با پوشش بانوان هنگام نماز تصریح کردند: با توجه به اینکه شاید بانوان در اماکن عمومی همچون صحن مسجدالحرام نماز بخوانند، پس روایاتی که در این رابطه بحث کرده است، قطعا از این مساله غافل نبوده و می توان از آن‌ها برای پوشش در برابر نامحرمان نیز استفاده کرد.
ایشان با بیان اینکه در مجموع نمی توانیم از روایات در باب نماز، برای به دست آوردن حکم پوشش بانوان استفاده کرد، اظهار داشتند: در بخش دوم باید بدانیم آیا از روایات دال بر جواز نظر، می توان در باب جواز کشف استفاده کرد یا خیر، یعنی اگر در جایی نگاه را حرام می دانستند، می توان نتیجه بر پوشش داد یا خیر.
این پژوهشگر حوزه زن و خانواده در ادامه افزودند: عمده فقها بر این مساله رأی داده اند که میان حرمت نظر و وجوب ستر تلازم و رابطه مستقیم وجود دارد، یعنی اگر در جایی پوشش واجب بود، قطعا نگاه نیز حرام است و اگر در جایی جواز به نظر بود، پوشش هم واجب نیست که البته برخی روایات نیز در این رابطه وجود دارد که این نظریه را تایید کرده است.
ایشان با اشاره به اشکال آیت الله شبیری به این استدلال و بیان مثال های نقض در این رابطه از جمله نگاه به زنانی که از پوشش خود امتناع می کنند، گفتند: آیت الله مددی این اشکال را با ارایه تفسیری برطرف می کنند که زنان مسلمان حتی اگر از پوشش خود امتناع کنند، همچنان نگاه به آن‌ها حرمت دارد و این روایت مربوط به زنان اهل ذمه است که تکلیفی به پوشش نداشته اند.
حجت الاسلام و المسلمین محمد عمومی مدیر مدرسه عالی فقه دارالهدی
حجت الاسلام و المسلمین محمد عمومی با بیان اینکه در مورد شهرت و اجماع، اگرچه خود دلیل لُبی است ولی در کلام فقها بسیار به اطلاق مقاعد آن اشاره شده است، تصریح کردند: روایات مربوط به پوشش بانوان در نماز چون فقط مربوط به شرطیت است، بنابراین اطلاقی ندارد که بتوانیم در آن بحث و بررسی انجام دهیم.
ایشان با رد این فرضیه که اگر مساله ای نهی شده است، هر آنچه در تحقق آن نیز دخیل است اشکال دارد، اظهار داشتند: اگر اینگونه باشد، کشت درخت انگور حتی اگر به قصد تهیه شراب هم نباشد، دارای اشکال است و این فرضیه رد شده است.
مدیر مدرسه عالی فقه دارالهدی با بیان اینکه در کلام فقها تعبیر حکم اخلاقی زیاد به کار برده شده است، خاطرنشان کردند: حکم اخلاقی معمولا حکم فقهی غیر الزامی است و معمولا استحباب یا کراهت مساله ای را به حکم اخلاقی تعبیر می کنند که در این پژوهش باید حکم فقهی و حکم اخلاقی کاملا تمییز داده شود.
حجت الاسلام والمسلمین امیر رحمانی استاد سطح عالی حوزه علمیه قم
حجت الاسلام والمسلمین رحمانی با بیان اینکه ناظر محترم، فردی است که به بلوغ و یا به حد تمییز رسیده است، گفتند: زن اگر در معرض نگاه ناظر محترم قرار بگیرد، پوشش برای او واجب است و در بحث ملازمه، دو دسته روایات وجود دارد که یکی به تقسیم بندی زنان محرم و نامحرم پرداخته و دیگری مقدار جایز برای نگاه مردان را مشخص کرده است.
ایشان ضمن دفاع از نظریه رابطه وجوب ستر و حرمت نظر، واجب شدن پوشش برای بانوان را عاملی برای صیانت از حرمت و کرامت زنان دانسته و گفتند: زن کرامت و شرافتی دارد که اقتضاء می کند محاسن خود را از غیر محارم بپوشاند و خداوند متعال احکام پوشش را برای این امر مهم تشریع نموده است.
این استاد سطح عالی حوزه علمیه قم در ادامه افزودند: خداوند برای زنان مسلمان حرمت و شرافتی قائل شده و حکم به وجوب ستر کرده است و اگر امروز مساله حجاب از این منظر مورد توجه قرار بگیرد، قطعا بهتر و مناسب تر خواهد بود؛ در روایات نیز آمده که اگر زنان در منزل باشند و حریم خانه را برای خود پوشش قرار داده باشند، اگر مرد بیگانه ای به داخل منزل نظر داشته باشد، زن و اولیای او به دفاع مجاز خواهند بود، حتی اگر منجر به کوری مرد بشود.
در ادامه، حجت الاسلام قاسمی، نیز نکاتی را در خصوص نقدهای مطرح شده از طرف حجج اسلام عمومی و رحمانی بیان داشتند و از نظریات سازنده ایشان نیز تشکر کردند.
شایان ذکر است جلسه پرسش و پاسخ در پایان این جلسه نیز برگزار شد.
