به گزارش خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمدرضا زیبایی نژاد، رییس مرکز تحقیقات زن و خانواده، در نشست علمی راهکارهای رسانه ای تحقق تربیت اسلامی در خانواده که در اداره کل پژوهش های اسلامی رسانه استان قم برگزار شد اظهار داشت: ما در قدم اول باید پرسش های خود را که ناظر به رسانه است را تنقیح کنیم و این تنقیح باعث می شود که مطلعات پژوهشی روی کانال صحیح قرار بگیرد.
ایشان با بیان این که دو رویکرد رسانه ای در مسأله وجود دارد، افزود: گاهی اوقات بحث از برنامه سازی در مقیاس خُرد است که مخاطب این بحث برنامه ساز است و قضاوت هم در مورد تک برنامه ها است؛ برای مثال اگر یک سریال را بخواهیم تحلیل کنیم هر کدام از کارشناسان از رویکرد خاص خود و رویکرد خُرد به تحلیل می پردازند و الان این نگاه در رسانه حاکم است.
حجت الاسلام زیبایی نژاد خاطرنشان کرد: وقتی که خطاب به سمت مدیران ارشد رسانه است سنخ موضوعات فرق می کند و به روند برنامه سازی بر می گردد که یک فرهنگ خاص مانند طلاق و یا تعدد زوجات را ترویج می کنند؛ حر ف ما این است که مجموعه این روندها باید در خدمت تربیت دینی باشد.
ایشان به تصویر ارائه شده از پدر در رسانه ها اشاره کرد و یادآور شد: در گذشته تصویر پدر توسط مادر و از مواجهه مستقیم با پدر درست می شد و لذا اقتدار پدر در خانواده حفظ می شد ولی امروز تصویر پدر از رسانه جور دیگری برای فرزند متصور می شود و یک تصویر بی شخصیت از پدر ارائه شده است که این نگاه بر رفتار خود پدرها هم تأثیر گذار است.
روند جهت دهی به رسانه ها باید به سمت الگوهای اسلامی باشد
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: با توجه به تحقیقات انجام شده میزان تأثیر محرومیت از پدر در انحراف فرزندان در سنین نوجوانی و جوانی بسیار بیشتر از میزان محرومیت از مادر است و وقتی رسانه در جریان تربیت خانواده مداخله می کند باید روی مفاهیم اسلامی از جمله اقتدار پدر در خانواده تمرکز کند و روندها باید به سمت الگوهای اسلامی باشد.
ایشان افزود: در مقیاس خرد مکن است که یک فیلم و یا یک سریال مشکلی ایجاد نکند ولی من حیث المجموع وقتی تعداد زیادی از تولیدات رسانه یک مفهوم ضد ارزش را ترویج کنند می تواند در جامعه تأثیر بدی داشته باشد.
حجت الاسلام زیبایی نژاد رویکرد دینی نسبت به رسانه را مستلزم توجه به مبانی آن دانست و خاطرنشان کرد: اولین اصل توجه به متون مقدس است که باید با نهایت دقت و کارشناسی مفاهیم را استخراج کنیم و جهت دیگر شناخت مخاطب است که باید تحول های اجتماعی نسل جدید را بشناسیم و بر اساس آن برنامه ای کار بردی را ارائه کنیم.
ایشان با بیان این که وقتی از فضای رسانه های مکتوب به رسانه های تصویری وارد می شویم مردم بی حوصله تر می شوند، تصریح کرد: در فضای عدم تمرکز خود عدم تمرکز، خصلتهای روانی جدید را زمینه سازی و تولید می کند؛ وقتی وارد فضای شبکه های اجتماعی می شویم فضای عدم قطعیت و لحظه ای بودن را ایجاد می کند که شرایط کاملا متفاوتی را برای ترویج دین به وجود می آورد.
امروز تبلیغ باید به صورت تعاملی باشد
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: مخاطب جدید ما مخاطبی است که یک عضو از شبکه اجتماعی است و با تبلیغ سبک سنتی مانند سخنرانی نمی شود او را مهار کرد زیرا پیش فرض این نوع تبلیغ پذیرش یک نوع اقتدار است که امروز جواب نمی دهد و نمی شود از جایگاه بزرگتری کسی را نصیحت کرد بلکه باید به جای تبلیغ تعامل کرد و در تعامل هر کس توانست دیگری را مدیریت کند برنده است.
ایشان با بیان این که در عرصه خانواده هم فضای تعامل حاکم است، افزود: مشروعیت اگر با کارآمدی همراه نباشد به درد نمی خورد و از این جهت اگر چه که شرع می گوید «الرجال قوامون علی نساء» ولی امروز اقتدار باید یک شکل نرم تری به خود بگیرد و به پشت پرده برود.
جامعه هنری یکی از ظرفیت های عظیم رسانه است
حجت الاسلام زیبایی نژاد با توجه به خصلت ها و محدودیت های رسانه خاطرنشان کرد: رسانه محدودیت ها و توانمندی هایی دارد و باید با توجه به ظرفیت ها برنامه ریزی کرد؛ یکی از ظرفیت ها جامعه هنری است که کسانی هستند که مدرن ترین بخش جامعه هستند و باید به آنها توجه کرد.
ایشان با بیان اینکه از نگاه جامعه هنری خانواده نقش حمایتی دارد نه هدایت گری و این نگاه در سریال های پر مخاطب ما هم دیده می شود، یادآور شد: خانواده در نگاه جامعه هنری خانوده فردی شده است و یک فهم مشترک شکل نگرفته است بنابراین ابتدا باید روی این موضوع کار کرد.
قواعد ارتباط بر کنشگران رسانه ای غلبه پیدا کرده است
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این که قواعد ارتباط رسانه ای بر کنشگران رسانه ای غلبه پیداکرده است، تصریح کرد: وقتی وارد فضای شبکه های اجتماعی می شوید نمی توان با هر قاعده ای دوام آورد و باید خود را با قواعد جدید وفق دهیم.
حجت الاسلام زیبایی نژاد تصریح کرد: جامعه تحت تأثیر فضای ارتباطی لحظه ای شده است و جوانان علاقه مند به تجربه کردن هستند؛ برای مثال در جامعه سنتی در ارتباط با جنس مخالف اصل بر دوام است ولی امروزه هر دو طرف می دانند که این دوستی موقتی است.
ایشان افزود: در این فضای سیال ما باید جذابیت هایی را برای مخاطب نسبت به فضای ثابت ایجاد کنیم زیرا قاعده تربیت دینی ثبات است؛ ما باید از مهد کودک تا آخر عمر گروه هایی درست کنیم و بحث اخلاق و قانون گرایی را به آنها تزریق کنیم زیرا تربیت فضای ثابت می خواهد و ظرفیت دیگر را باید به سمت جرقه های انفجاری ببریم و مخاطب لحظه ای خود را جذب کنیم.
حجت الاسلام زیبایی نژاد خاطرنشان کرد: باید دید که چگونه می شود رسانه حلقه واسطی میان فضای رسانه ای لحظه ای و فضای ثابت تربیت دینی شود.
رسانه حاکمیتی باید به سمت تشویق به تحکیم خانواده برود
ایشان با بیان این که رسانه دینی ما رسانه حاکمیتی است، یادآور شد: باید بررسی شود که آیا تصویری که از خانواده در رسانه است که مشکلات داخل خانواده را بزرگ جلوه می دهد باعث می شود که خانواده از سکه بیفتد یا خیر و در این نگاه باید رسانه حاکمیتی به سمت تشویق به تشکیل خانواده برود.
حضرت آسیه نمونه استقلال فردی در عین اتصال به خانواده است
استاد حوزه و دانشگاه به رابطه میان فرد و خانواده اشاره و تصریح کرد: رابطه استقلال فردی و خانواده باید مشخص شود؛ برای مثال حضرت آسیه(س) نمونه استقلال فردی در عین اتصال به خانواده است ولی در جامعه امروزی خانواده در خدمت شادکامی فردی است و تا جایی خانواه اهمیت دارد که در خدمت شادی من باشد و این نگاه بر جوانب مختلف زندگی از جمله فرزند آوری تأثیر دارد.
ایشان تأثیر بُعد خانوار در تربیت را مهم دانست و افزود: از خانواده هایی که پر جمعیت هستند فرزند سالاری بیرون نمی آید و والدین فصل الخطاب می شوند و از طرف دیگر جامعه پذیری بهتری را پیدا می کنند و در جامعه بهتر کار آیی دارند.
حجت الاسلام زیبایی نژاد با بیان این که انسان با ازدواج و فرزند آوری وارد مرحله جدیدتری از بلوغ می شود، خاطرنشان کرد: در روانشناسی جدید به این نتیجه رسیده اند که افرادی که ازدواج نکرده اند زمینه های بیشتری برای بزه کاری دارند و کمتر در چارچوب خویشتن داری جنسی قرار دارند.
ایشان یکی از موضوعاتی که در رسانه ما کمتر توجه می شود را بحث همسری و والدگری دانست و گفت: در رسانه دینی باید رابطه همسری گرمتر از رابطه والدین نسبت به فرزند باشد و باید این تصور در ذهن فرزند به وجود بیاید که والدین از من بهتر می فهمند و می شود به آنها اتکا کرد.
مشکل خانواده های امروزی بی وزن شدن افراد در خانواده است
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: مشکل خانواده های امروزی بی وزن شدن افراد در خانواده است که پدر وزن و حرمت ندارد و مادر هم حرمت ندارد و در نتیجه شخصیت فرزند هم فاقد ارزش و بی وزن شکل می گیرد.
ایشان در پایان افزود: اسلام تفاوت های جنسیتی برای پدر و مادر قائل شده است و نباید مقوله جنسیت در خانواده مساوی فرض شود زیرا کارکرد پدر و مادر در خانواده متفاوت است و هر کدام خصوصیات خاص خود را دارند.
