در ابتدای این مراسم حجت الاسلام والمسلمین دهقان معاون پژوهش مرکز گفت: برنامه های هفته پژوهش مرکز تحقیقات زن و خانواده در قم و تهران با مراکز علمی حوزوی و دانشگاهی برگزار شد و امروز سه جلد مجموعه حجاب پژوهشی شامل، پوشش زنان در زمان پیامبر، پژوهش های فقهی حجاب و مروری بر مطالعات حجاب و کتاب زنان، افتا و مرجعیت رونمایی می گردد.
پس از سخنان وی آیت الله یوسفی غروی از اساتید حوزه بیان کرد: روز پنجشنبه در ایام هفته متعلق به امام حسن عسکری(ع) است و شب جمعه نیز به نام امام عصر(عج) است.
وی افزود: هشتم ماه جاری میلاد امام حسن عسکری(ع)ذکر شده است؛ دهم این ماه نیز به نام حضرت فاطمه معصومه(س) ثبت شده است که در تاریخ در قرن 4 هجری به این مساله پرداخته شده است.
استاد حوزه بیان کرد: در نسخه ای که در اختیار مرحوم علامه مجلسی قرارگرفته روز 23 ذکر شده است ولی در تاریخ قم به مساله اقامت 17 روزه حضرت معصومه(س) در قم اشاره دارد.
نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام یادآورشد: در اینجا چند اشتباه صورت گرفته است؛ اولین کسی که این اشتباه را مرتکب شده است مرحوم حاجی نوری طبرسی در مستدرک است؛ ایشان در ابواب عمره و... به دنبال روش فقها که زیارات را در ادامه حج عمره ذکرمی کردند، به بحث جایگاه زیارت حضرت معصومه(س) اشاره می کند.
آیت الله یوسفی غروی عنوان کرد: ایشان پس از روایت به یک کتاب زیارات اشاره می کند؛ اصل روایتی که در عیون اخبار الرضا(ع) بیان می شود مشخص است؛ در کتاب زیارت پس از بحث جایگاه زیارت چند جمله دیگر آمده و تسبیح حضرت زهرا(س) برعکس بیان شده است؛ سپس حاجی نوری زیارت پیشنهادی ارایه می دهد و انشای خود را در ادامه حدیث ذکر می کند؛ برخی به همین دلیل بیان می کنند که تنها زیارت نامه ای که از معصوم(س) برای یک امامزاده ذکر شده است.
وی افزود: در اینجا اشتباه دیگری نیز امسال چند بار از رسانه ها تکرار شد که از حضرت معصومه به کوثر قرآن سخن گفته می شود؛ این درحالی است که حتی خود علامه در تفسیر سوره کوثر20 قول نقل کرده اند که در هیچ کدام کوثر به نام حضرت زهرا(س) بیان نکرده است؛ بلکه منظور نسل کثیر طیب که از حضرت زهرا(س) است پس حضرت زهرا(س) منبع و منشا کوثر است.
در ادامه این نشست علمی، حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد، مدیر مرکز تحقیقات زن و خانواده گفت: در یک سال گذشته، کتب مختلف منتشر شده است؛ تصحیح کتاب اسدا الرغاب که تنها متن اجتهادی علمی است که توسط شیعیان نوشته شده است که آیت الله شبیری استنادات زیادی به این اثر داشتند و به همین دلیل این کتاب تصحیح و منتشر شد.
وی افزود: کتاب زن ،افتا و مرجعیت نیز از دیگر کتب این مجموعه است، در این عرصه به دنبال این مساله بودیم که مسیر حوزه علمیه خواهران در چه قالبی طرح ریزی می شود؛ این پروژه توسط حجت الاسلام سجادی انجام شد.
آقای زیبایی نژاد اظهارکرد: ترجمه کتاب سیاست خانواده از دیگر پروژه های این مجموعه بوده است؛ جریان خانواده در جریان جهانی به سمت لیبرالیزه شده سوق پیدا می کند؛ مساله دیگر، آن است که دیگر کشورها تا چه حد سیاستگذاری دارند و ما در چه جایگاهی هستیم؛ فایده دیگر این اثر آن است که می دانیم که چقدر از آثاری که در کشور ما تولید می شود کپی بدون زمینه از کشورهای دیگر است.
وی گفت: استفاده از تجربیات کشورهای دیگر لازم است ولی استفاده خام از تجربیات این تجربه را اضافه نخواهد کرد؛ این کتاب این بصیرت را به ما می دهد که خاستگاه مسایلی که مطرح می شود کجاست و چگونه آنها را بومی سازی کنیم.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده یاداورشد: بیش از چهارسال پیش یکی از محققین در موضوع حجاب متن بیش از 1000 صفحه ای نگاشت که مورد اسقبال وسیعی قرار گرفت؛ در همان زمان یادداشت های انتقادی در نقد کارهای انجام شد؛ نویسنده کتاب دعوت به مناظره شد و به دلیل عدم حضور طرف مقابل یادداشت های دیگری نوشته شد.
در این عرصه یک شورای پژوهشی تشکیل شد و از اساتید برجسته سرفصل های پیشنهادی مشخص شد که به 29 مورد رسید.
آقای زیبایی نژاد اظهارکرد: این مقالات سفارش داده شد؛ تصور اولیه انجام این عرصه در مدت یک سال بود ولی از 29 مقاله یک سری مقالات از کانال ارزیابی نگذشت؛ برخی به دلایل مختلف به حد انتشار نرسید؛ در نهایت بر اساس همین 20 مقاله ویرایش اولیه قرار شد که منتشر شود.
وی گفت: امروزه سه جلد از این اثر منتشر شده است که یک جلد ناظر به فضای تاریخی عصر پیامبر است که شامل 277 صفحه است؛ پوشش زنان در جامعه عرب و عوامل برهنگی زنان در عصر جاهلی، انواع و کارکرد پوشش زنان در صدراسلام و دوران جاهلی، حریم جنسیتی در صدر اسلام و.. از بخش های این کتاب هستند.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده یاداورشد: جلد دوم ناظر به مطالعات فقهی حجاب است که آیات و سنت اهل بیت(ع) در این عرصه انجام شده است؛ معنی شناسی خمار، حجاب شرعی در آیه 31 نور، حکم فقهی پوشش زنان بر اساس آیه 59 سوره احزاب، حجاب شرعی در روایات شیعی، ادله غیرلفظی حجاب غیر شرعی، پوشش زنان اهل بیت(ع) و حکم شرعی حجاب، آرای اهل سنت معاصر معصومان و... از دیگر بخش های این کتاب است.
وی افزود: جلد دیگر ناظر به مطالعات حجاب است که شامل بخش هایی چون مطالعات اهل سنت درباره حجاب، مروری بر خوانش های نو، مطالعات انتقادی در جهان اسلام، تحلیل دیدگاه فمنیست های اسلامی درباره حجاب از دیگر بخش های این کتاب است.
آقای زیبایی نژاد اظهارکرد: ترجمه جنسیت در زبان قرآن و ترجمه کتاب جایگاه خانواده و جنسیت در نظام تربیت رسمی با همکاری مرکز الحضاره منتشر شده است .
وی گفت: در این مقطع زمانی چند پروژه علمی پیگیری می شود؛ زن در نگاه اندیشمندان مسلمان از پروژه های بزرگ مرکز است که از جمله آرای علامه و شاگردان وی، فضای روشنفکری، فضای فمنیستی، نواعتزالیون و.... را بررسی می کند که پس از انتشار این 18 مقاله از منابع دکتری این درس خواهد بود.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده یاداورشد: در عرصه میدانی، در زلزله کرمانشاه فعالان این مرکز به بررسی این بحث پرداختند که آیا پدیده های اجتماعی می تواند برای ما دغدغه ایجاد کند؟ وقتی با میدان عمل فاصله داریم قطعا نمی توانیم آنها را به مفاهیم کاربردی تبدیل کنیم ؛در این عرصه نیز 5 مقاله منتشر می شود.
وی افزود: رصد و آینده پژوهشی تحولات سبک زندگی و نیازهای زنان در ایران و رصد و آینده پژوهشی نیازهای دینی زنان با تاکید بر مسایل فقهی تا سال 1404 پروژه دیگر در دست اقدام این مرکز است.
آقای زیبایی نژاد اظهارکرد: این مرکز به دنبال تشکیل حلقاتی از جمله حلقه حقوق و روابط بین الملل را شکل می دهند که جنسیت در اسناد و روابط بین الملل با تاکیدبر سند توسعه پایدار، موضوع شناسی حقوق کودک و فراتحلیل پژوهش های ناظر به حجاب از دیگر فعالیت های جنبی این مرکز است.
وی گفت: بعضی از کارگاه های آموزشی نیز د راین مرکز برگزار شده است؛ نخست کارگاه آشنایی با دیدگاه شیعی بود که با حضور بانوان انگلیسی انجام شد؛ آشنایی با اسنادبین المللی، کارگاه گونه شناسی و نقد فیلم و... از جمله این کارگاه است؛ انتشار دو فصلنامه جنسیت و خانواده که تاکنون 9 شماره آن منتشر شده است از دیگر فعالیت این مرکز است.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده یاداورشد: فصلنامه حورا نیز با موضوعاتی چون بررسی سند 2030، سلامت جنسی و مقابله با خشونت علیه زنان و... از دیگر فعالیت های علمی و انتشاراتی مرکز است.
وی افزود: کتابخانه تخصصی این مرکز مهمترین کتابخانه جنسیتی کشور است که شامل 7632 عنوان کتاب، 21300 مقاله علمی، 370 پایان نامه، 8000 عنوان کتاب دیجیتال انگلیسی است.
آقای زیبایی نژاد اظهارکرد: برنامه نرم افزاری پایگاه آیات و روایات نیز 13 هزار روایت و آیات شریفه ای که در موضوع زن و خانواده در 3هزار موضوع عنوان بندی شده است؛ همچنین پایگاه نشست های علمی نیز در این مرکز وجود دارد؛ امسال 28 نشست و کرسی علمی برگزار شد که بخشی از آن ناظر به موضوعات میدانی و نظری بود است.
وی گفت: 21 مقاله علمی توسط پژوهشگران در کنار فعالیت های رسمی مرکز منتشر شده است؛ این پژوهشکده جوان که پژوهشگران این مرکز به تازگی در این مسیر قرار گرفته اند بخشی از وقت خودرا به ارتقای توانمندی در حوزه جنسیت و خانواده می گذرانند.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده یاداورشد: جلسه ای در دو روز گذشته در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد که در این جلسه از کارشناسان حوزه زن و خانواده دعوت شد و پس از این جلسه حس شد که ضرورت دارد که جلسه اصحاب مطالعات زن و خانواده به شکل سالانه برگزار شود؛ امروزه مرکز تحقیقات زن و خانواده یک نهاد شناخته شده است و می تواند این جریان را توسعه دهد.
وی گفت: برای اولین بار در هفته پژوهش، پژوهشگر برتر نیز انتخاب می شود؛ طرح های پژوهشی مصوب، طرح های تفصیلی، اجرای طرح ها و ارایه مقالات در نشریات علمی پژوهشی نیز از جمله مولفه های انتخاب پژوهشگران است؛ از بین پژوهشگران کمیته ای تشکیل شد که رزومه ها بررسی شد و در نهایت سرکار خانم علاسوند حائز رتبه پژوهشگر برتر شد.
وی اظهارکرد: از ویژگی خاص خانم علاسوند آن است که وی آثار علمی خود را به عرصه درگیری نقادانه وارد می کند و این مباحث را در مراکز مختلف عرضه می کند.
وی در پایان بر لزوم نشر و توزیع این گونه آثار در جامعه حوزوی و دانشگاهی و کتابخانه ها و... تاکید کرد.
در ادامه این نشست، حجت الاسلام والمسلمین قائنی از اعضای شورای علمی این مرکز گفت: بحث حجاب، از مباحث فقهی قدیم است؛ ولی باید این مطلب را ذکر کرد که جوانب دیگری در این مساله وجود دارد؛ تصور من از برخی از شایعات این بود که گویا قرار است بر اساس اینکه این مساله از ناحیه ادله لفظی مورد ابهام است، کلیت این بحث را مورد تشکیک قرار دهند.
وی افزود: در مسایل فقه، جدای از ادله لفظیه بخشی از دلالت وجود دارد که این بخش مورد استنباط تفصیلی در اصول فقهی قرار نمی گیرد و اهمیت این بخش از ادله نسبت به دیگر ادله کمتر نیست؛ یعنی استناد به برخی ادله غیر لفظی در عده ای از مسایل به حدی بالا است که منشا قطع فقیه به حکم مساله می شود، تا جایی که فقیه را وارد می کند که ادله لفظیه را به خاطر دلیل غیر لفظی کنار بگذارد.
آقای قائنی بیان کرد: در بحث غسل جمعه، همه می دانند که این مساله از مستحبات غیر قابل تردید است؛ در این زمینه حتی یک روایت را پیدا نمی کنیم که حد آن غیر از وجوب باشد؛ با این خصوصیت و حتی با وجود قائلین به وجوب در بین فقها، بزرگانی چون صاحب جواهر تمام این ادله را به دلیل ارتکاز که حاکی از قطعیت حکم است حمل بر خلاف ظاهر یا عدم اخذ به ظاهر می کنند.
استاد حوزه تصریح کرد: گاهی دلیل لفظی به گونه ای است که ادله لفظیه قطعیه را به دلیل غیرلفظی اعمال تغییر کنند؛ در مساله حجاب نیز بر خلاف برخی تحقیقاتی که به تشکیک اصل و حدود و احکام متعلق به آن منجرمی شود، از جمله مواردی است که نمی توان دلیل غیر لفظی را کنار بگذاریم بلکه می تواند این ادله مبنای محکمی بر حکم حجاب و برخی احکام مرتبط به آن قرار بگیرد.
استاد سطوح عالی فقه حوزه علمیه قم گفت: این مساله از ظرفیت هایی است که در این مساله وجود دارد؛ این مساله به صرف تشکیک در مساله از ناحیه برخی اشخاصی که احاطه ای به ادله قابل استناد ندارند ختم نمی شود و این افراد بر اساس یک ظهورات بدویه و برخی متون تصور می کنند که به حکم نهایی شرع و دست یافته اند، اینگونه نیست زیرا اجتهاد در این مسایل منوط به احاطه به شرع و ادله دستیابی به ادله شرعی است.
در ادامه این نشست، حجتالاسلام والمسلمین بهجت پور مدیر محترم حوزه های علمیه خواهران با تجلیل از فعالیت های فضلای این مجموعه گفت: این مرکز در حال توسعه و دستیابی به مرجعیت در عرصه مطالعات زن وخانواده است که امیدواریم که این توسعه در مسیرها و فرصت های بهتری شکل بگیرد.
وی افزود: همیشه راه و فرصت برای توسعه وجود دارد و قطعا با تلاشی که در ایران اسلامی رخ داد و نهضتی که اسلام را مجددا در یک سطح عالی و تاثیرگذار مطرح کرد، دوستان به شدت مشتاق فهم و دشمنان به شدت هراسان و به دنبال شبهه پراکنی هستند و فرصت خوبی برای ما است که کارهای شایسته ای دراین مسیر انجام دهیم.
مدیر حوزه علمیه خواهران بیان کرد: تمام تلاش دشمن بر آن بود که ما را از مرز عفاف به سمت حجاب در حد یک نماد برای اسلامیت تنزل دهد و سپس تلاش کند که همین نماد را از ما بگیرد و نماد اسلامیت ما را مورد تردید قراردهد.
وی تصریح کرد: قرائن غیر لفظیه در فهم،موثر هستند؛ یکی از قرائن بسیار مهم، مساله تاریخ و فضای فرهنگی است که حول محور آیات شکل می گیرد و در آن فضا، مساله فهمیده می شود؛ آیه پوشش اسلامی به عنوان علامت مسلمانی در سوره احزاب نودمین آیه ای که بر پیامبر نازل شد قراردارد و آیه مرتبط به پاکدامنی به وسیله تکمیل حجاب و اخفای زینت در سوره نور که صدو سومین سوره ای بود که بر ایشان نازل شد، تنزل یافت؛ دشمن، تلاش می کند که ابتدا حیا و عفت را از جامعه بگیرد و پس از اینکه هرج و مرج را ایجاد کرد سند مسلمانی را از ما می گیرد.
حجت الاسلام والمسلمین بهجت پور یادآورشد: رصد دقیق این برنامه دشمن و دانستن میدان و تلاش برای متوقف کردن دشمن و اصلاح زخم ها و مشکلاتی که ایجاد شده است ضرورت دارد؛ در گفتمانی که جریان استکبار و تهاجم ایجاد کرده است، حتی در داخل و بین مسلمانان نیز کسانی هستند که از همان پایگاه ارزش ها را مورد تهدید قرار می دهند که خطر بسیار بزرگی است.
وی افزود: ممکن است کسی که از این پایگاه کار خود را انجام می دهد، خودش نیز متوجه نباشد که چه آبی به آسیاب دشمن می ریزد؛ به رغم همه توصیه هایی که مبنی بر صبر و عرضه نقد می شود ولی آنهابه احترامی که نظام به آنها می گذارد توجه ندارند.
مدیر حوزه علمیه خواهران بیان کرد: پژوهشی که ابعادی از مساله را ندیده است نتایج بدی به بار خواهد آورد؛ در تاریخ صدر اسلام این گونه نبود که همه تحولات اجتماعی به سرعت و یک شبه محقق شود؛ زمانی که قرینه فرهنگی اجتماعی مربوط به حجاب را بررسی می کنیم باید ببینیم که این آیه در چه زمانی نازل شده است و پیوست فرهنگ اجتماعی آن چیست و در ادامه نقش روایات را به عنوان جریان تفصیل مجملات آیات باور داشته باشیم و نقش او را ببنیم و در نهایت فهم فقها از مجموعه کتاب و سنت را موضوع مطالعه قراردهیم وقرائن اجتماعی و تاریخی و فرهنگی را ضمیمه کنیم تا به فهم حقیقت برسیم.
وی تصریح کرد: خوشبختانه این مرکز در فهم بحث حجاب به بحث تاریخی عصر پیامبر(ص) پرداخته و در بخش دوم به مسایل فقهی و در بخش سوم به ماندگاری این حکم در عصر حاضر و چالش های پیش رو پرداخته است.
گفتنی است در پایان این مراسم از کتب های اخیر این مرکز رونمایی و از پژوهشگر برتر مرکز سرکار خانم دکتر فریبا علاسوند تجلیل شد.
