باشگاه یک روزه پرورش ایده به همراه ارائه ایده ها در روز سه شنبه 26 آذرماه (روز چهارم هفته پژوهش) ساعت: 17:15- 08 در مرکز تحقیقات زن و خانواده (قم ـ بلوار غدیر - کوچه 10) برگزار شد.
باشگاه یک روزه ایده فرصتی است برای تجربه‌ی سریع و خلاصه از آنچه در فرآیند پایان نامه رخ می‌دهد، مرکز تحقیقات زن و خانواده در هفته پژوهش میزبان شما طلاب و دانشجویانی خواهد بود که در آستانه یا در حال نگارش پایان نامه در موضوعات مرتبط با حوزه زن و خانواده هستید . به این ترتیب شما در مرحله اول مشخصات و ایده اولیه خود را ثبت نام می کنید و با روش نگارش طرح نامه برای پایان نامه آشنا خواهید شد سپس تعدادی سخنرانی مسئله محور خواهید شنید که می‌تواند به اصلاح یا تغییر ایده شما کمک کند بعد از آن فرصت دارید با مراجعه به کتابخانه و بانک اطلاعات پروپوزال خود را بنویسید و از میزهای مشاوره با بهترین اساتید حوزه مطالعات زن و خانواده استفاده کنید در پایان بهترین طرح ها انتخاب و ارائه خواهد شد شرکت در این باشگاه شما را برای نگارش پایان نامه آماده تر خواهد ساخت...
سین برنامه :
- روش طرح نامه نویسی (8-9)
- نشست‌های مساله شناسی (9-11:30)
- نماز و نهار (11:30-12:30)
- استفاده از کتابخانه، بانک مقالات و نگارش اولیه پروپوزال (12:30-14:00)
- میزهای مشاوره پژوهشی (14:00-16:00)
- ارائه ایده‌ها و طرح‌نامه‌های برتر (16-17)
- اعلام برگزیدگان و اختتامیه (17-17:15)
✳️روش طرح نامه نویسی (8-9)
حجت الاسلام و المسلمین دکتر دهقان
خلاصه بحث:
حجت الاسلام والمسلمین دهقان، در جلسه «روش طرح نامه‌نویسی»، تفاوت بین پرسش و مسئله را مورد توجه قرار داد و گفت: پژوهش صرفا گردآوری نیست، بلکه پژوهش بررسی مسائل در مرزهای دانشی است؛ و باید ضمن توجه به مباحث مروری، فعالیت های تطبیقی و اکتشافی را دنبال نمود.
معاون پژوهش مرکز تحقیقات زن و خانواده به ترجمه صحیح بیان مسئله و تفاوت های پرسش و مسئله پژوهشی اشاره نمود و توضیح داد: منظور از مسئله همان مشکلی است که پژوهش برای برطرف سازی آن شکل می‌گیرد؛ ولی پرسش موضوعی شخصی و مسئله بحثی بین الاذهانی است که در آن علم، حل نشده باقی مانده است.
حجت الاسلام والمسلمین دهقان با بیان این که کسی می تواند مسئله را حل کند که در دایره مرزهای دانشی قدم نهاده، مسائل را ناظر به دغدغه ها پیگیری نماید، خاطرنشان کرد: یافتن مسئله واقعی شرط نخست برای اتقان در تحقیق است.
سخنران این نشست ضمن تببین مصادیقی از تفاوتهای دقیق معضل و مسئله، اظهار داشت: در بسیاری از موارد ابهام عناوین علمی و پژوهشی، نشان دهنده دقت پژوهشگر در تبدیل معضل به مسئله پژوهشی و قدم نهادن در مسیر حل آن و لذا امری مثبت است.
معاون پژوهش مرکز تحقیقات زن و خانواده بیان مسئله را مهمترین مرحله پژوهش و تحقیقات پایانی عنوان کرد و یادآور شد: بخش بیان مسئله اختصاص به بیان مسئله بودگی سوال اصلی در تحقیقات پژوهشی دارد، و ارتباط سوالهای فرعی به حل مسئله را مورد توجه قرار می‌دهد.
حجت الاسلام والمسلمین دهقان ضمن تبیین تفاوتهای سوال اصلی و سوال های فرعی، با بیان این که سوال های فرعی خودشان مسئله‌اند، اظهار داشت: سوالهای فرعی عموما قسیم یکدیگر هستند.
وی با تأکید بر این که بیان مسئله، متن اصلی و روح تحقیقات به شمار می‌رود، به تفاوتهای انتخاب روش تحقیق اشاره نمود و تذکر داد: در پژوهش‌های غیر کمی فرضیه نداریم، ولی در پژوهش‌های کمی فرضیه نقش کلیدی را بر عهده دارد.
معاون پژوهش مرکز تحقیقات زن و خانواده ضمن تبیین اهمیت ایده پردازی و حرکت آن به سمت خلق آثار پژوهشی، اظهار داشت: ایده، فکر ابتدایی و مبهمی است که کار بر روی آن، مسئله را به سمت حل مسئله سوق می‌دهد.
حجت الاسلام والمسلمین دهقان در بخش پایانی سخنان خود بخش ضرورت مسئله را همان بیان اولویت ها تفسیر کرد و یادآور شد: در توجه به اولویت‌ها، ضمن اذعان به اهمیت تمام مسئله‌ها، پژوهش بر اساس اولویت سنجی دقیق پیگیری می‌شود.
✳️نشست‌های مساله شناسی 9-11:30
1. دکتر عباس آینه‌چی
روانشناسی و مطالعات اسلامی زنان
2. دکتر زهرا داورپناه
جنسیت و فلسفه
خلاصه بحث:
خانم دکتر داورپناه، که بررسی ایده ها و موضوعات پژوهشی «جنسیت و فلسفه» را در دستور کار خود قرار داده بود، با بیان این که تمایز روح و جسم مورد اشتراک در میان فلاسفه اسلامی است، خاطرنشان کرد: کتاب جنسیت و نفس از بحث هایی است که می توان ایده های بی‌شماری را از ان استخراج نمود، این کتاب امکان و ظرفیت های خوبی را برای تحقیقات پژوهشی ایجاد نموده است.
وی در ادامه تمایزات نفس و جسم و مراتب وجود فلسفه اسلامی و توجه به طیف ها و طبقه های آن و نسبت مسائل جنسیتی با این موضوعات را از دغدغه‌های علم فلسفه برشمرد که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.
دکتر داور پناه با بیان این که اخلاق و جنسیت و معرفت شناسی در این حوزه از دیگر موضوعات نیازمند پژوهشی به شمار می‌رود، اظهار داشت: نظریه‌های سیاسی و ارتباط آن با حوزه زن و خانواده و تاثیرات آن بر حوزه جنسیت از دیگر مقوله هایی است که می تواند به عنوان ایده‌های پژوهشی به بحث و بررسی باشد.
وی عدالت، مراقبت و مبادی اخلاقی و نسبت آنها با جنسیت و نیز موضوعاتی چون اختیارات و فردگرایی، بازنمایی سیاسی زنان و باز تعریف زنان به عنوان سوژه سیاسی را از دیگر مباحث نیازمند بررسی دانست.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده در بخش پایانی سخنان خود ضمن تأکید بر اهمیت تحقیقات جمعی، بررسی موضوعات زنانه از منظر فلسفی و اندیشه ای و توجه به تنوع های فرهنگی را از دیگر فرایندهای تحقیقی مورد نیاز را برشمرد.
3. دکتر راحله کاردوانی
سیاستگذاری خانواده
خلاصه بحث:
خانم دکتر راحله کاردوانی، نیز در ادامه این نشست موضوع «سیاستگذاری در خانواده» را مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: زاویه نگاه به انسان، زن، مادر و خانواده و دایره انتظارات از آنها، در سیاستگذاری‌ها نقش بایسته‌ای را ایفا می‌کند.
وی بر لزوم محوربندی مباحث در سیاستگذاری‌ها تأکید نمود و یادآور شد: بررسی پارادایم‌های کلان سیاستگذاری و تاثیر آن بر سیاست‌های خرد از مهمترین مسائل حوزه سیاستکذاری خانواده در ایران است.
وی با بیان این که تمام موضوعات مورد توجه وجوه مختلف فردی و خانوادگی در سیاستگذاری‌ها را می‌توان بررسی نمود، یادآور شد: اشتغال و بیکاری را نمی‌توان بدون نگاه به وجوه خانوادگی مورد توجه قرار داد، توجه به وجه خانواده از پایه‌های سیاستگذاری فرهنگی در تمام عرصه‌هاست.
وی بر جایگاه مهم خانواده در سیاستگذاری ها اشاره نمود و یادآور شد: کارهای خانواده برای جامعه و ابعاد اهمیت آن به ویژه در عصر حاضر و فراصنعتی به گونه است که هیچ نهاد دیگری نمی تواند متکفل نقش و جایگزین آن شود.
وی بر اهمیت توجه به خانواده گرایی و خانواده زدایی در سیاستگذاری ها اشاره نمود و با بیان این که تحمیل وظایف و یا زدودن نقش پذیری خانواده متاثر از سیاستگذاری هاست، اذعان داشت: خانواده در عصر حاضر دچار تغیراتی شده که در صورت عدم توجه به این موضوعات در سیاستگذاری ها، جامعه با مسائل جدید و حادی روبرو خواهد شد.
خانم دکتر کاردوانی ضمن اشاره به تأثیر برخی از موضوعات و مناسبات مرتبط با خانواده در سیاستگذاری‌ها یادآور شد: هر موضوعی که بخواهد در عرصه‌ای خاص ورود نموده، تاثیر خود را در سیاستگذاری ها بگذارد، باید تمام ابعاد آن مورد توجه قرار گرفته، از موضوعات تحقیقی پژوهشگران تعریف گردد.
وی در بخش پایانی سخنان خود به دایره تاثیربخشی تحقیقات مقایسه ای و توجه به تشابهات و تفاوتهای سیاستگذاری کشورها، اشاره نمود.
4. دکتر زهره رجبیان
جنسیت و حدیث
خلاصه بحث:
خانم زهره رجبیان، نیز در بخشی از این نشست که ایده‌های پژوهشی موضوع «جنسیت و حدیث» را مورد توجه قرار داده بود، ضمن اشاره به احادیث ناظر به تکوین و آفرینش زن، جایگاه ارزشی زن، جنسیت و اخلاق و الهیات جنسیتی، خاطرنشان کرد: اعتبار سنجی احادیث غیر فقهی متفاوت از احادیث فقهی است؛ چرا که در احادیث غیر فقهی که هدف از آن فهم واقع است به قطع و یقین نیاز داریم و حجیت تعبدی کافی نیست.
وی با اشاره به این نکته که دستیابی به قطع ممکن است از طریق لحاظ همه قرائن موجود در رابطه با حدیث و کسر و انکسار آنها حاصل شود، اظهار داشت: در این رویکرد بررسی متن اهمیت ویژه مییابد؛ بنا بر این باید علاوه بر بررسی سند به اتقان متن و عدم مخالفت آن با کتاب، سنت مسلم و ضروریات دینی، توجه نمود.
وی با اشاره به این که ابهامات متن، وجود انگیزه جعل و احتمال مداخلات فرهنگی، اعتبار حدیث را دستخوش تاثیر قرار می‌دهد. خاطرنشان کرد: این موارد در احادیث جنسیتی امور مهمی هستند که می‌توانند به عنوان موضوع پژوهشی مورد لحاظ پژوهشگران قرار گیرد.
وی بر لزوم توجه به کار تطبیقی با احادیث عامه اشاره نمود و یادآور شد: لازم است تا وجود احادیثی همسو با احادیث امامیه، در منابع اهل سنت و تبعات آن، از جمله احتمال تقیه یا احتمال راهیابی حدیث از منابع عامه به منابع امامیه و یا تقویت احادیث امامیه با احادیث موجود در منابع عامه بررسی گردد.
وی با اشاره به این که یکی از راههای ارزیابی احادیث غیر فقهی جنسیتی، تطبیق و ارائه آنها به سیره معصومین علیهم السلام است، خاطرنشان کرد مفهوم شناسی واژگان حدیثی و کشف ذهنیات و ارتکازات عصر صدور حدیث، از مواردی است که می‌تواند در ارزیابی و فهم حدیث کمک بسیاری داشته باشد.
وی بر لزوم ارزیابی ادله از حیث معرفتشناختی تاکید نمود و یادآور شد: دقت به شان صدور روایت، فضای حضور امام(ع)، اقتضائات مخاطب و پرسشگر از موضوعاتی است که برای فهم دقیق معنا و مفهوم حدیث باید مورد توجه قرار گیرد.
وی در بخش پایانی سخنان خود تشکیل خانواده حدیث و گردآوری معنایی احادیث همسو و هم معنا در کنار یکدیگر، را موثر در کشف مراد امام(ع) و رفع ابهامات متن دانست؛ و تأکید کرد که این روش بسیاری اوقات آسیبهایی را که از ناحیه تقطیع، نقل به معنا و تجرید متن از قرائن موجود، متوجه روایت ساخته برطرف میسازد.
5. حجت‌الاسلام‌والمسلمین سجادی‌امین
فقه و خانواده
خلاصه بحث:
حجت الاسلام سجادی امین ضمن تبیین ایده ها و بسترهای پژوهشی موضوع «فقه و خانواده»، به بیان مشکلات اساسی در پژوهشی پرداخت و اذعان داشت:متاسفانه پژوهش‌ها عمدتاً موضوع محور هستند تا مسئله محور؛ دغدغه اصلی پژوهش و پژوهش‌گری باید مسئله محوری بوده، محققان ناظر به حل مسئله اقدامات پژوهشی خود را دنبال نمایند.
وی با بیان این که تولید علم و دانش در مسائل فقهی از ارزشمندی بسیار زیادی برخوردار است، خاطرنشان کرد: با توجه به گستره تاریخی حضور اندیشمندان در حوزه فقه و اصول، تولید علم در این عرصه بسیار سخت، ولی ارزشمند‌تر است.
وی تمرکز بر موضوعات خاص و ریز را از الزامات مسئله محوری در پژوهش‌ها عنوان کرد و یادآور شد: با تمرکز بر ابعاد مختلف موضوعات، انسان می‌تواند به مسئله پژوهش دست پیدا کن؛ پژوهشگر برای رسیدن به مسئله، در ابتدا باید جزم اندیشی را کنار گذاشته و به موضوعات فقهی و نتایج آنها به دیده تردید بنگرد.
وی با تأکید بر این که در ابتدای مسیر پژوهش باید کمتر به سمت موضوعاتی برویم که اجماع فقها را به همراه دارد، خاطرنشان کرد: اجماع و اقوال فقها در یک مسئله،، کار را برای تولید علم بسیار سخت می کند.
وی با اشاره چند موضوع فقهی که دربردارنده مسائل متعددی هستند، تصریح کرد: در مسئله اذن ولی در ازدواج باکره، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد که تا نه نظریه می‌رسد. علت تفاوت آرای فقهی فقها، تعدد روایات با مضامین متفاوت است. با توجه به اینکه نگاه جامع به مسئله ولایت صورت نگرفته، ابعاد این مسئله همچنان روشن نیست.
وی در مسئله مرجعیت زن با تفکیک بین شئون مختلف فقیه، خاطر نشان کرد: باید بین شئون ولایی فقیه که لازمه اش تصرف در امور دیگران است مثل صدور حکم، تصرف در اموال مشتبه و مجهول المالک و رسیدگی به امور کودک و ممتنع و بین شئون غیرولایی فقیه مثل افتاء و بیان احکام شرعی تفکیک کرد و منصب افتاء و جواز تقلید را برای مجتهدان زن ثابت دانست.
وی در هر رساله و مقاله علمی، بیان مسئله را پیشانی پژوهش و تحقیق دانست و تصریح کرد: چرا که مقالات متعددی را می توان برای رسیدن به دغدغه ذهنی و دریافت سوال شخصی یافت. مسئله باید، مسئله علم و دانش باشد که بر اساس نیازهای بالفعل و عینی جامعه و آخرین پژوهش های موجود به دست می آید.
6. دکتر فریبا علاسوند
فمینیسم اسلامی
✳️ میزهای مشاوره پژوهشی 14-16
1. حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد‌رضا زیبایی‌نژاد
الهیات جنسیتی، اندیشمندان اسلامی
2. دکتر فریبا علاسوند
زن در اسلام، فمینیسم اسلامی
3. دکتر مجید دهقان
فقه، زن در قرآن
4. حجت‌الاسلام‌والمسلمین امیر مهاجر میلانی
فقه
5. دکتر حسین بستان
علوم اجتماعی، الهیات جنسیتی
6. دکتر عباس آینه‌چی
روانشناسی
7. دکتر فرج الله هدایت نیا
حقوق
کانال مرکز تحقیقات زن و خانواده در سروش
کانال مرکز تحقیقات زن و خانواده در ایتا
✅ با ما همراه باشید
