کتاب « زن در اسلام؛ کليات و مباني» نوشته فريبا علاسوند
به گزارش واحد ارتباطات فرهنگي دفتر مطالعات و تحقيقات زنان، جلد اول کتاب «زن در اسلام؛ کليات و مباني» نوشته فريبا علاسوند به زودي منتشر مي‌شود.
فريبا علاسوند، علاوه بر تحصيلات حوزوي بيش از پانزده سال سابقه پژوهش و کارشناسي در حوزه‌ي مطالعات زنان را در کارنامه‌ي خود دارد و چهره‌‌اي شناخته‌شده در محافل علمي داخلي و مجامع بين‌المللي است. علاسوند در اين کتاب، با استفاده از منابع و متون اسلامي در مباحث مربوط به زنان، موضوعات مطرح شده را بطور شايسته تبيين، پرسش‌ها را تشريح و پاسخ‌ها را عالمانه و نظام‌مند ارائه کرده است.
در اين مصاحبه ضمن آشنايي با فعاليت‌هاي علمي نويسنده، با مباحث کتاب «زن در اسلام» به طور روشن‌تر آشنا خواهيم شد.
کتاب زن در اسلام با چه هدفي نگاشته شده و پاسخگوي چه چالش‌ها و خلأهايي در حوزه زنان است؟
هدف از نگارش اين کتاب، در وهله اول، توسعة متون مستند در حوزه دين و جنسيت است؛ به همين دليل مستندات و ارجاعات پژوهشي اين اثر، متکثر و معتبرند. ديگر اينکه، در موضوع «مطالعات زنان با رويکرد اسلامي» متن آموزشي جامعي در اختيار نبود؛ بر اين اساس کوشش شد مجموعه‌اي براساس ويژگي‌هاي يک متن آموزشي تأليف گردد. و بالاخره، تدوين و تأليف اثري نسبتاً کامل با موضوع «زن در اسلام» که تا حدودي نگاه تطبيقي نيز داشته باشد، هدف ديگري بود که اميدوارم در رسيدن به اين هدف موفق بوده باشيم.
آيا براي نگارش اين کتاب از الگوي خاصي (تربيتي، اعتقادي، اخلاقي) استفاده شده است؟
اگرچه عنوان کتاب «زن در اسلام» است و پيرو اين امر مي‌بايست مباحث درون‌ديني در کتاب طرح شود، اما به دليل ابتناي مباحث بر پاره‌اي مباني، هفت فصل از جلد نخست کتاب حاوي موضوعاتي است که در مواردي از مباحث ديني به شمار نمي‌آيد. بر اين اساس، شيوه طرح مطالب متفاوت است؛ به عنوان مثال، موضوعات شخصيت‌شناسي مانند بحث از جايگاه انساني بحثي هستي‌شناسانه است و روش بحث در آن عقلي است؛ چنان که بحث جايگاه ارزشي و به تبع آن، موضوع رابطه جنسيت و ارزش‌ها مربوط به فلسفه اخلاق است و از روش علمي خود بهره مي‌جويد. گاه ادبيات بحث گزارشي و در مواردي تحليلي و انتقادي است. با توجه به غالب مطالب، جلد اول کتابي تبييني ـ تحليلي در مباني و جلد دوم کتابي گزارشي ـ توجيهي در زمينه فقه و حقوق به حساب مي‌آيد.
دامنه پوشش مخاطبين چه گروه‌هائي هستند و دستاورد‌هاي کتاب براي مخاطبين چيست؟ آيا کتاب از ويژگي‌هاي خاص برخور‌دار است که مخاطبين بايد در مطالعه به آن توجه داشته باشند.؟
گرچه اين کتاب به عنوان اثري آموزشي براي مقطع سطح دو در حوزه علميه و دوره کارشناسي در دانشگاه نوشته شده است اما، به نظر مي‌رسد، در حال حاضر که از يک سو ادبيات علمي مباحث زنان در حوزه جنسيت و دين گسترش نيافته و از سوي ديگر رشته مطالعات زنان در حوزه راه‌اندازي شده و طلاب با زمينه علمي کافي وارد اين رشته نمي‌شوند، براي سطح 3 نيز مفيد خواهد بود. همچنين از اين مجموعه مي‌توان جهت ارتقاء متون واحد حقوق با گرايش مطالعات زنان در مقطع کارشناسي ارشد دانشگاه نيز استفاده کرد. و بالاخره اينکه، علاقمندان به مباحث «دين و جنسيت» نيز مي‌‌توانند از اين اثر به عنوان کتاب مطالعاتي و پژوهشي مستند که آراء بزرگان ديني را منعکس کرده است، بهره‌برداري کنند.
ويژگي مهم اين کتاب طرح مباني در يک جلد با رويکردي تطبيقي؛ و ارائة نظرات انديشمندان مسلمان و گزارش ديدگاه‌هاي مفسران و فقهاي عظام در مجلد ديگر بر مبناي رأي مشهور است. درعين حال در مواردي نيز به حسب نياز به ديدگاه‌هاي رقيب نيز اشاراتي شده است. شايد بتوان فهرست مطالب اين کتاب را يک دوره‌ي قابل قبول براي مطالعه مباحث زنان به حساب آورد که به اکثر موضوعات با رويکرد جنسيت و دين پرداخته است. نکته مهمي که خوانندگان بايد به آن توجه کنند اين است که گاهي يک بحث ادبيات علمي خاص خود را دارد که تا سقف معيني مي‌توان آن را ساده‌سازي کرد؛ به همين جهت در مواردي مباحث کمي سنگين به نظر مي‌رسند که گريزناپذير بود.
کتاب چه رويکردي را در مسائل و مباحث مربوط به زنان دنبال مي‌کند؟ آيا دست‌يابي به حل مسائل جديد در حوزه زنان و پاسخگويي به شبهات با رويکرد به منابع و متون ديني مد نظر بوده است و يا با تأکيد بر وظايف يک زن در عرصه‌هاي مختلف دست‌يابي به الگوي جامع زن مسلمان مد نظر قرار گرفته است؟
پاسخ به شبهات، توليد روش علمي در برخي مباحث و بازخواني جايگاه علمي برخي گزاره‌ها در حوزه مطالعات زنان، بررسي تطيبقي موضوعات زنانه با تأکيد بر تبيين روزآمد فکر ديني، معرفي نظريه‌هاي فمينيستي به حسب موضوعات در کنار گزارش مستند و خلاصه‌اي از مکاتب کلان فمينيسم همراه با نقد، تبيين نظام حقوقي اسلام در‌باره زن و خانواده در سه عرصه حيات فردي، خانوادگي و اجتماعي محورهاي کلان کتاب را تشکيل مي‌دهند.
اگر اين کتاب در طرح محورهاي خود موفق باشد مي‌تواند در طراحي الگوي زندگي زن مسلمان مورد استفاده قرار بگيرد. البته بايد در نظر داشت که اين کتاب در زمره‌ي کتب آموزشي است و از آثار نظريه‌پردازانه محسوب نمي‌شود، بنابراين طبيعي است که از معيارهاي متون آموزشي تبعيت کند در غير اين صورت، خود، يک نقيصه براي کتاب محسوب خواهد شد.
