آیین رونمایی از دو کتاب جدید پژوهشکده زن و خانواده

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده زن و خانواده، آیین رونمایی از دو کتاب «زن در اسناد بین‌الملل» و «شروط ضمن عقد نکاح» پیش از ظهر پنج‌شنبه 24 آذر ماه سال جاری همزمان با هفته پژوهش با حضور مدیر حوزه های علمیه خواهران و نویسندگان این دو کتاب در سالن جلسات پژوهشکده زن و خانواده در قم برگزار شد.

حجت‌الاسلام محمدرضا زیبا‌یی‌نژاد رییس پژوهشکده زن و خانواده در ابتدای این نشست که با حضور حجت الاسلام و المسلمین مجتبی فاضل، مدیر مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران و اعضای هیات علمی پژوهشکده برگزار شد، ضمن گرامیداشت هفته پژوهش به شرح خلاصه ای از اقدامات و رویکردهای پژوهشکده پرداخت و سپس با اشاره به برنامه حاضر اظهار کرد:

یکی از رویکردها در برنامه سوم راهبردی پژوهشکده، جبران عقب ماندگی در زمینه تولید آثار مکتوب در قالب کتاب است؛ در همین راستا تألیف حدود 50 کتاب در برنامه سوم تعیین شده است که امسال پیش‌بینی می‌شود حدود شش مورد به اتمام برسد؛ گرچه تولید شش کتاب در طول یکسال هم برای پژوهشکده رکورد به حساب می‌آید.

 

*هدفگذاری حوزه علمیه خواهران برای تأمین مرجعیت علمی جامعه زنان در افق 1414

حجت‌الاسلام مجتبی فاضل مدیر حوزه‌های علمیه خواهران کشور نیز در ادامه این نشست ضمن عرض تسلیت به مناسبت ایام سوگواری حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها با اشاره به گزارش رییس پژوهشکده از اقدامات این مجموعه گفت:

 امید است پژوهشکده زن و خانواده بیش از پیش تبدیل به نمادی از زن متدین دینی شود و آثاری که در این پژوهشکده تولید می‌شوند و مفاخری که در اینجا تربیت می‌شوند مایه مباهات همگان باشند.

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران کشور عنوان کرد: تلاش بر این است که دغدغه‌هایی که مطرح شده و در مسیر پژوهشکده و پیش روی پژوهشگران قرار دارد پیگیری شود تا فعالیت‌های پژوهشی با قوت در ریل‌گذاری مناسب ادامه یابد و ذهن مسؤولان این نهاد را به خود درگیر نکند.

حجت‌الاسلام فاضل مطرح کرد: وعده داده شده است که در افق 1414 مرجعیت علمی برای زنان تأمین شود، یعنی زن به جایگاهی برسد که در حوزه بانوان مرجعیت پیدا کند.

وی با بیان اینکه نظام و مقاطع سطح دو، سه و چهار در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران جریان دارد افزود:  جمع زیادی از طلاب در سطح دو تجمع دارند که در این سطح مرجعیت علمی حاصل نمی‌شود بلکه در سطح سه و چهار می‌توان به این هدف دست یافت.

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران ضمن طرح درخواست از پژوهشکده زن و خانواده مبنی بر کمک‌رسانی به مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران در راستای تربیت خواهران طلبه تا رسیدن به مرجعیت علمی افزود: باید برای معکوس کردن هندسه تلاش شود یعنی جمع زیادی از طلاب خواهر تا سطح سه و چهار ارتقا یابند تا در میان آنان بتوان افرادی را یافت که به مرجعیت در حوزه زنان برسند.

 

*ضرورت تمرکز مجموعه‌های فکری و پژوهشی بر حل مسائل جامعه

حجت‌الاسلام فاضل مطرح کرد: مجموعه فعالیت‌های فکری و پژوهشی باید ورز پیدا کنند و در مقام جواب دادن به مسائلی که جامعه با آن رو به رو است باشند نه اینکه مقداری زیادی مسائل حل‌نشده بر زمین مانده باشد.

وی تصریح کرد: نخستین جایی که باید در پاسخگوی مسائل حامعه باشد حوزه‌های علمیه هستند و باید جواب ارائه دهند. اگر حوزه‌ها در صدد جواب دادن به مسائل نباشند نباید از جایی دیگر توقع داشت.

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران ادامه داد: پژوهشکده زن و خانواده درست اقدام کرده است که برای تعیین اولویت‌های پژوهشی کشور هیئتی تشکیل داده و همچنین به‌جا عمل کرده که خانواده را به عنوان نخستین رکن تربیتی یکی از این اولویت‌ها تعیین کرده است.

 

*کتاب «زن در اسناد بین‌الملل» ظرفیت تبدیل به درسنامه دارد

در ادامه این نشست دکتر زهره نصرت خوارزمی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و مؤلف کتاب «زن در اسناد بین‌الملل» اظهار کرد: این کتاب با تلاش جمعی از نویسندگان خوب در عرصه بین‌الملل و همچنین با کمک حجت‌الاسلام زیبایی‌نژاد و دکتر فریبا علاسوند به چاپ رسید.

وی ادامه داد: جست‌وجوهایی انجام شد تا اگر مشابه این کتاب در سایر نقاط جهان به چاپ رسیده یافت شود که در نتیجه مشخص شد کتابی با عنوانی شبیه همین کتاب در سال 2022 به چاپ رسیده است؛ طی بررسی‌های اجمالی که صورت گرفت اینگونه برآورد شد که کتابی که در ایران تألیف شده بهتر از نمونه‌های مشابه موجود در نقاط مختلف دنیا است.

مؤلف کتاب «زن در اسناد بین‌الملل» تشریح کرد: طی کاوش‌های بعدی کتاب مشابه دیگری نیز یافت شد که در سال 2021 درباره تفکر بین‌الملل زنان نوشته شده است و محتوای آن رفت‌ و آمدی تاریخی دارد.

خوارزمی افزود: کتاب «زن در اسناد بین‌الملل» به صورت فنی به سراغ اصل اسناد بین‌المللی رفته و از دل استانداردهای تعریف شده، محتوا را احصا و نسبت آن را با جامعه زنان بررسی کرده است که این نگاه کامل‌تری نسبت به کتاب‌های مشابه در سایر نقاط جهان است.

 

*نگاه پدیدارشناسانه و علمی بر محتوای کتاب «زن در اسناد بین‌المل» حاکم است

وی مطرح کرد: سال 1945 تازه این ساز و کار درست شده و سال 1947 وزارت کار آمریکا کتابی که محتوای شبیه به بولتن دارد را به چاپ رسانده است که روی اسناد بین‌الملل و شرایط زنان تمرکز دارد؛ این نشان می‌دهد مسئله از همان ابتدا وجود داشته است و تا کنون حول آن کارهایی تولید می‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران مرور ادبیات این کتاب از اسناد را کامل و مطالب تحلیلی آن را نو و خواندنی دانست و افزود: کتاب«زن در اسناد بین‌الملل» ظرفیت این را دارد که یک کتاب درسی باشد و تدریس شود.

خوارزمی تصریح کرد: سعی بر این بود که در تألیف کتاب «زن در اسناد بین‌الملل» از نگاه سیاسی فاصله گرفته شود چون توسعه پایدار در ایران از لحاظ سیاسی مسئله‌مند شده بود.

وی ادامه داد: نگاه پدیدارشناسانه و علمی در سیر تألیف کتاب حفظ شده است که این نقطه قوت این مکتوب به شمار می‌رود هم از جهت مفهومی شیفت پارادایمی که در توسعه پایدار است و هم مفاهیم و ملزومات آن؛ یعنی وقتی درباره آموزش جامع جنسی صحبت می‌کند فقط بر مفهوم تمرکز نمی‌کند بلکه از نهادهایی که قرار است درگیر باشند، مسؤولیت‌های متفاوت، تعهدات بین‌المللی که با آن متفاوت می‌شوند و ... نیز سخن به میان آمده است و بسته کاملی را ارائه می‌دهد و صرفاً یک تئوری و مفهوم ذکر نکرده است.

مؤلف کتاب «زن در اسناد بین‌الملل» اذعان کرد: این کتاب نقشه جامعی از آنچه هستیم را نشان می‌دهد و پروژه‌ای ادامه‌دار است. نیاز است کسانی که سیاست‌ساز هستند این کتاب را بخوانند چون حاوی نکات ظریفی است که در عرصه سیاست‌سازی نباید از آن گذشت.

 

*حوزه خانواده نیازمند الگودهی و مهندسی است

حجت‌الاسلام مهدی سنجرانی نویسنده کتاب «شروط ضمن عقد نکاح» در ادامه این نشست عنوان کرد: برای کارهایی مثل شروط ضمن عقد نکاح باید مراحلی پیش‌بینی و انجام شود؛ که چهار مرحله در این راستا وجود دارد، نخست معیارهای صحت و فساد شروط، دوم موضوعاتی که فقها روی آن کار کرده‌اند و باید بررسی شود که فقها چه کارهایی در این زمینه کرده‌اند و موضوع‌شناسی و استدلال‌ها متناسب با شرایط به‌روزرسانی شود.

وی ادامه داد: سومین مرحله نقد وضعیت موجود است که مبتنی بر چارچوب‌ها و معیارهایی است که مورد بحث قرار گرفته‌اند. وضعیت موجود شامل قوانین، رسوم مردمی و ... می‌شود.

پژوهشگر حوزه زن و خانواده اذعان کرد: چهارمین مرحله که پیچیده‌ترین مرحله به شمار می‌رود مهندسی شرایط است که ناظر به کارکردهای آن و الگودهی‌ها متناسب با اسناد بالادستی موجود است.

حجت‌الاسلام سنجرانی بیان کرد: رویه‌ای که در فقه وجود دارد این است که منتظر می‌مانند مردم کاری را انجام دهند و سپس نزد فقها بروند و استفتاء کنند که کار انجام شده صحیح است یا خیر، در برخی موارد تا مدت‌ها فقها به دلیل اینکه مسئله برایشان ناشناخته است حتی فتوا هم بیان نمی‌کنند، یعنی مردم باید یکسال منتظر بمانند تا مسأله شناسی انجام شود و بعد جواب دریافت کنند.

وی با اشاره به اینکه در مسائلی چون خانواده باید روی کار مهندسی و الگودهی تمرکز کرد افزود: شاید عده‌ای بگویند تنظیم دفترچه‌های شروط ضمن عقد همان مهندسی این سیر است و کار انجام شده، ولی در حقیقت مسئله خیلی فراتر است.

 

*شروط ضمن عقد نکاح باید شناور باشد

پژوهشگر حوزه زن و خانواده تشریح کرد: هدف از مهندسی شروط ضمن عقد نکاح تنها به اینکه یک الگوی واحد بدهیم که مشکلات زنان را حل کند محدود نیست، بلکه شناور بودن کار نیز مهم است. یعنی مهارتی به خانواده‌ها داده شود تا خودشان این کار را انجام دهند که این مرحله سختی است.

حجت‌الاسلام سنجرانی بیان کرد: در کتاب «شروط ضمن عقد نکاح» دو مرحله نخست یعنی «بازپژوهی معیارهای صحت و فساد شروط» و «بررسی شروط کار شده در کتب فقهی از عصر معصومین تا کنون» انجام شده و اشاره‌ای نیز به وضعیت قوانین در این زمینه صورت گرفته است.

وی ادامه داد: برای مرحله سوم باید کاری مفصل‌تر انجام شود یعنی قوانین و دفترچه‌های عقدنامه که اکنون موجود است مورد نقد مفصل‌ قرار گیرند.

نویسنده کتاب «شروط ضمن عقد نکاح» تصریح کرد: مرحله چهارم که شامل مهندسی شروط می‌شود نیاز به اتاق فکر گروهی دارد تا روی مسائل مختلف بحث و کار شود. این مورد نیز در آینده در دست پیگیری قرار خواهد گرفت.

حجت‌الاسلام سنجرانی بیان کرد: با توجه به هم فکری اعضای هیأت علمی، این کار محصول یک کار فکری جمعی است هرچند به اسم من ثبت شده است اما افراد متعددی در این مسیر زحمت کشیدند.

وی اذعان کرد: برای تألیف مبحث چیستی‌شناسی شرط و چیستی‌شناسی نکاح که از دل همین مبحث کارهای دیگری در حال انجام است وقت بسیاری گذاشته شد.

نویسنده کتاب «شروط ضمن عقد نکاح» افزود: در مباحث فقهی لازم است که مباحث تاریخی هم دیده شوند، به ویژه در خصوص شرایط بنایی پیگیری‌های زیادی صورت گرفت تا به عنوان مثال اطمینان حاصل شود از اینکه آیا فهم ما از شرط که در مسائل فقهی گفته شده همین معنای امروزی است یا خیر. 

حجت‌الاسلام سنجرانی عنوان کرد: کتاب «شروط ضمن عقد نکاح» با ذهنیت به رشته تحریر در نیامده بلکه با دقت فراوان تألیف شده است.

 

*ارزیابی اجمالی شروط عقدنامه‌های رسمی ازدواج در کتاب «شروط ضمن عقد نکاح»

وی تصریح کرد: در بدنه کار شروط صحیح و فاسد، ضوابط داخلی و خارجی معیارها و آثار شروط صحیح و ضمانت اجرا نیز بررسی شده است.

نویسنده کتاب «شروط ضمن عقد نکاح» ادامه داد: در بحث آثار چهار اثر عمده «حکم تکلیفی»، «اجبار به وفا»، «خیار فسخ» و «سلب قدرت شرعی بر فعل خلاف شرط» بررسی شده است.

حجت‌الاسلام سنجرانی عنوان کرد: فقها روی 19 شرط در عقد دائم و پنج شرط در عقد موقت کار کرده بودند که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است و برخی از آن‌ها قابلیت تبدیل شدن به مسئله‌ اجتماعی و بررسی شدن از جنبه‌های غیر از منظر فقهی و حقوقی نیز دارد.

وی اضافه کرد: در بحث شروط فاسد دو نوع شرط یعنی شرط مخالف مقتضای عقل که هفت مورد است و شرط مخالف شرع که پنج مورد است بررسی شدند و تداخلی در بین آنان نیز وجود دارد.

نویسنده کتاب «شروط ضمن عقد نکاح» مطرح کرد: آثار شروط فاسد نیز با سه اثر «بطلان عقد»، «بطلان مهریه» و «خیار فسخ» بررسی شده است.

حجت‌الاسلام سنجرانی تصریح کرد: در پایان اشاره‌ای به شروط عقدنامه‌های رسمی ازدواج شده و آن‌ها مبتنی بر همان مبانی و کارهایی که فقها انجام داده‌اند مورد ارزیابی اجمالی قرار گرفته‌اند.

وی افزود: تنها مرحله اول و دوم در این کتاب انجام گرفته و نیاز است در کارهای بعدی مرحله سوم و چهارم انجام شود. مقداری از فیش‌برداری کارهای بعدی هم انجام شده است.

در انتهای این نشست از دو کتاب جدید پژوهشکده زن و خانواده با عنوان «زن در اسناد بین‌الملل» نوشته دکتر زهره نصرت خوارزمی و همچنین «شروط ضمن عقد نکاح» نوشته حجت‌الاسلام مهدی سنجرانی رونمایی شد و همچنین اعضا هیأت علمی و پژوهشگران برتر پژوهشکده زن و خانواده مورد تقدیر قرار گرفتند.

 

انتهای پیام/