دومین نشست از سلسله نشست‌های علمی "عصرکتاب" روز سه‌شنبه 25 بهمن ماه به همت پژوهشکده زن و خانواده واحد تهران برگزار شد.
در این نشست که به موضوع "آسیب‌شناسی آثار منتشر شده حوزه زنان" اختصاص یافته بود، دکتر زهرا شریف عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده و دکتر حکمت بروجردی مسئول تالار تخصصی مطالعات زنان کتابخانه ملی به ارائه سخن پیرامون این موضوع پرداختند.
در ابتدای این نشست، دکتر منصوره سادات مرتضوی، مدیر دفتر تهران پژوهشکده زن و خانواده با اشاره به هدف پژوهشکده از برگزاری این نشست گفت: "عصرکتاب" به نقد کتاب‌های حوزه زنان و خانواده می‌پردازد و در این نشست ضمن بررسی کلی پیرامون کتاب‌هایی که در حوزه زنان به چاپ رسیده، از کتاب خانم دکتر بروجردی با عنوان "کتابشناسی موضوعی زنان در علوم انسانی و علوم اجتماعی" رونمایی خواهد شد.
وی سپس با اشاره به اینکه پژوهشکده زن و خانواده، هر سال در هفته پژوهش به معرفی و بررسی آثار منتشره در حوزه زن و خانواده می پردازد، اضافه کرد: نقد آثار مکتوب تولید شده در حوزه زنان خانواده به دلیل توجه به سیاستگزاری‌ها و بودجه‌های تخصیصی به پروژه‌های تولید کتاب بسیار اهمیت دارد و امیدوارم مسئولین و پژوهشگران، نکات مطروحه در این نشست بهره‌مند شوند.
در ادامه این نشست، دکتر حکمت بروجردی مسئول تالار تخصصی مطالعات زنان کتابخانه ملی و نویسنده کتاب "کتابشناسی موضوعی زنان در علوم انسانی و علوم اجتماعی" نیز در توضیح تالیف جدید خود گفت: تا زمانی که کار کتابشناسی در این حوزه را دست نگرفته بودم نمی‌دانستم این حجم توجه نسبت به این موضوع شده‌است؛ مخصوصا در سال‌های اخیر و در دوران کرونا توجه به حوزه زنان بیشتر بوده‌است.
وی در ادامه به آسیب‌شناسی کتاب‌های موجود در این عرصه پرداخت و بیان کرد: نمایه‌سازی در ایران محجور است و این در حالیست که اگر کتابی نمایه نداشته باشد، گویی منجمد است. از سویی ارجاعات درون متنی مدنظر نیست و فقط در مقالات رویت میشود. سومین نکته این است که منابع به صورت کامل نوشته نمی‌شود، در حالی که خود این منابع به پژوهشگر کمک می کند.
دکتر بروجردی ادامه داد: همچنین هر فصلی باید نتیجه‌‌گیری داشته باشد تا پژوهشگر در انتها بداند که چه دانشی به او افزوده شده‌است؛ برخی کتب نیز اصلا سیر مشخصی ندارند و با پراکنده‌گویی مواجه هستیم.
نویسنده کتاب "کتابشناسی موضوعی زنان در علوم انسانی و علوم اجتماعی" در ادامه به محتوای کتب چاپ شده در این حوزه پرداخت و گفت: برخی موضوعات خیلی تکراری است و انگار در برهه‌ای یک موضوع مد میشود و همه بر روی آن کار می‌کنند مثلا در عرض چند سال 106 عنوان کتاب با موضوع خشونت خانگی علیه زنان چاپ شده است. برخی کتاب‌ها دارای موضوعاتی هستند که همپوشانی دارند؛ برخی دیگر نیز گویا از روی هم نوشته‌اند و فقط تکراری است و حاوی مطالب تازه‌ای نیست.
وی در پایان گفت: پیشنهاد من این است که وزارت ارشاد، برای کتب نیز درجات علمی مشخص کند تا پژوهشگر به سراغ کتب علمی پژوهشی برود. همچنین دو واحد منبع‌شناسی نیز توسط وزارت علوم در دروس گنجانده شود. همچنین نویسندگان به موضوع کتاب تالیفی خود توجه ویژه ای داشته باشند چرا که بعضا دیده میشود نویسنده با اولین موضوعی که به ذهن می‌رسد نسبت به نوشتن اقدام می‌کند و این کار حجم مطالب تکراری را زیاد می‌کند.
در ادامه این نشست دکتر زهرا شریف، عضو هیات علمی پژوهشکده زن و خانواده به مسئله آثار ترجمه شده با موضوع زنان و خانواده پرداخت و گفت: لازم است به آثار ترجمه ای دقت شده و آنان را رصد کنیم تا بتوانیم با آینده پژوهی حدس بزنیم آثار به کدام سمت می روند. در حال حاضر می بینیم که آثار ترجمه به متون شخصیت های فمینیسم کلاسیک رفته است و همچنین شاهد ترجمه آثار الهیات فمینیسم نیز هستیم که البته در این حوزه رادیکال ترین کتاب ها ترجمه شده است؛ بعضا فمینیسم مارکسیسم نیز به بازار آمده است که به خاطر تضاد های اجتماعی بوده است؛ ما باید دقت کنیم که برخورد عفیفانه با آثار ترجمه ای چیست؟ مثلا اگر اجازه نوشتن یا چاپ ندهیم این موضوع حل می شود؟ در صورتی که می بینیم آثاری که اجازه داده نشده است به صورت غیر قانونی چاپ می شود و در بازار عرضه می شود. همچنین اگر ما اجازه ندهیم موضوعاتی همچون امر جنسی در داخل نوشته شوند دیگران و خارج از این سرزمین مسائل ما را روایت خواهند کرد؛ بنابراین و به طور کلی آثار ترجمه ای تاثیر بسزایی در زیست بوم ما دارند. پس بهتر است توجه کنیم زیرا فیلتر به مثابه کنترل نیست! نیاز به روایت‌های دقیق و درست در این عرصه داریم، که اگر به موقع ارائه ندهیم؛ آثار ترجمه‌ای در حوزه جریان علمی روایت مدنظر خودش را گسترش می‌دهد.
