نخستین پیش نشست بین المللی همایش «خانواده مقاوم» با حضور اندیشمندان ایران و لبنان برگزار شد

به گزارش دبیرخانه همایش بین المللی «خانواده مقاوم»، در این نشست که به همت پژوهشکده زن و خانواده و با همکاری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان برگزار شد، پنج سخنران شامل خانم دکتر علاسوند از ایران، و خانم ها دکتر سحر مصطفی و نوال خلیل و نیز آقایان دکتر طلال عطریسی و  دکتر محمد محسن علیق از لبنان، به ارائه دیدگاه های خود درباره مسائل روز در عرصه زن و خانواده در جهان اسلام و غرب پرداختند.

خانم دکتر علاسوند، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده سخنران نخست این نشست بود که در موضوع «ظرفیت ها و ارزش های محوری خانواده در مقابل تغییرات اساسی در حوزه جنسیت» به ایراد سخن پرداخت.
دکتر علاسوند در ابتدای این نشست ضمن قدردانی از رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان برای برگزاری این نشست، خانواده و مقاومت خانواده را در عصر امروز، موضوعی حیاتی در جهان متحول خواند و افزود: در اکثر آثار و کتب دانشگاهی امروز در غرب چندان سخن از این موضوع مهم به میان نیامده است با این حال ما به عنوان مسلمان باید این مساله را مورد اهتمام و توجه خاص قرار دهیم.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده تصریح کرد: در نگاهی به جریان های فرهنگی و سیاسی غالب در جهان امروز می توان مشاهده کرد که این جریان ها تخریب اسلام اصیل و ارزشهای آن از جمله ارزش های حول خانواده را هدف قرار داده اند.
وی افزود: در اغلب اسناد و معاهدات بین المللی حرکت به سوی دهکده جهانی هدفگذاری شده است و در این اسناد، شهروندی کشوری خاص و تعلق به دینی خاص مورد توجه نیست بلکه باید هر فردی برای پیوستن به این دهکده جهانی آنها را کنار بگذارد، لذا بر ما واجب است که حافظ اجزای اساسی ارزش های اسلامی و فرهنگی خود باشیم.
•  دکتر علاسوند: بخش مهمتر و حقیقی تمدن، شامل اخلاق و ارزشهای اخلاقی و سبک زندگی اسلامی است که یکی از مهمترین این ارزش ها، خانواده است
دکتر علاسوند با اشاره به منویات مقام معظم رهبری مدظله العالی در خصوص لزوم بنیان نهادن تمدن نوین اسلامی، به نقل از ایشان، تمدن را شامل دو بخش اساسی خواند که یک بخش از آن شامل ابزارهای تمدن ساز نظیر اختراعات و فناوری است اما بخش مهمتر و حقیقی تمدن، شامل اخلاق و ارزشهای اخلاقی و سبک زندگی اسلامی است که یکی از مهمترین این ارزش ها، خانواده است، لذا ما باید در برابر تهدیدات اخلاقی مقابل خانواده ایستادگی کنیم، کما اینکه ارزش های خانواده اصیل در همه ادیان سه گانه ابراهیمی یهودیت، مسیحیت و اسلام به رغم همه این تهدیدات به حیات خود ادامه داده است، امری که نشان از فطری و ذاتی بودن این ارزش ها در خلقت نوع بشر توسط خداوند دارد.
میهمان رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان، با تاکید بر لزوم حفظ این مفهوم از خانواده اصیل، نفس تشکیل خانواده از راه ازدواج مشروع را از نخستین اقدامات در راه حفظ ارزش خانواده دانست و افزود: روایاتی که ازدواج و تشکیل خانواده را باعث حفظ نیمی از دین فرد مسلمان ذکر می کند نشان از اهمیت اقدام به ازدواج و تشکیل خانواده توسط هم مرد و هم زن دارد.
دکتر علاسوند در ادامه امر جنسی را محور اصلی بسیاری از صنعت ها و فعالیت های اقتصادی و هنری در غرب دانست که حتی در تولید آثار هنری، عرصه رسانه و دیگر عرصه ها باعث محوریت یافتن توجه به غرائز جنسی در اکثر این فضاهای حقیقی و مجازی شده است.
وی افزود: تشکیل خانواده و ازدواج هر چند در ظاهر به نظر امری بدیهی می رسد اما اولین سد و مانع در راه ورود این نظام ارزشی غربی به فرهنگ و جوامع اسلامی است.
خانم دکتر علاسوند همچنین اصل قناعت را از مهمترین اصول برای خانواده مقاوم دانست و افزود: فرد و خانواده قانع و اهل قناعت به مراتب بسیار بیشتر از فرد و خانواده مصرف گرا می تواند از ارزش های اخلاقی حول خانواده محافظت نماید و در برابر هجوم ارزش های لیبرالیستی ایستادگی کند.
نویسنده کتاب زن در اسلام، همچنین پیدایش و گسترش ارزش های لیبرالیستی را امری دانست که به مدد حرکت ها و جنبش های فمینیستی سرعت گرفت و یکی از عواملی که به این حرکت ها سرعت بخشید را تغییر مفهوم واژه جنسیت و تعمیم و توسعه آن در نظام ارزشی نوین و فمینیستی غرب خواند که در دهه های 60 و 70 میلادی با هدف کاهش فاصله میان جنس مذکر و مونث از لحاظ نفسی و جسمی گسترش یافت که منجر به رویدادی موسوم به انقلاب جنسی شد.

دکتر علاسوند ادامه این حرکت را توطئه ای علیه بشریت و انسانیت خواند و افزود: از نتایج این انقلاب جنسی این بود که طرفداران این نحله از اعتقاد به تکثر جنسی سخن گفتند و بعد از سال 2000 انحرافات اخلاقی و جنسی به امری شخصی و فردی تبدیل شد و حتی این انحرافات فکری به نحوی پیش رفت که از سال 2020 به این سو، با افزودن علامت بعلاوه ای به اختصار LGBTQ حتی، انحرافاتی چون میل جنسی به تجاوز حتی به کودکان را به اموری برخاسته از ویژگی های جسمی فرد نسبت می دهند و آن را طبیعی می شمارند.
این پژوهشگر عرصه امر جنسی افزود: امروزه مسلمانان که در بیش از 57 کشور زندگی می کنند و ارزش های سنتی درباره خانواده دارند به رغم همه اختلافات داخلی شان و اختلافات با سایر ادیان ابراهیمی باید به این امر اذعان داشته باشند که در موضوع خانواده با قشر متدین این ادیان مشابهت های و اشتراکات فراوانی داریم.
•  فردگرایی حاکم بر سیاست، اقتصاد و سبک زندگی انسان و جامعه غربی محل تفاوت سبک زندگی اسلامی با سبک زندگی نوین غربی است.
وی با اشاره به تشابهات آرای علمای مسلمان و مسیحی در اصول مربوط به خلقت و ازدواج، به آرای علامه طباطبایی در تفسیر المیزان درباره اهداف خداوند از ازدواج و نیز آرای برخی علمای امروز مسیحیت و واتیکان اشاره کرد و فردگرایی حاکم بر سیاست، اقتصاد و سبک زندگی انسان و جامعه غربی را محل تفاوت سبک زندگی اسلامی با سبک زندگی نوین غربی دانست و با تاکید دوباره بر جایگاه امر ازدواج و تشکیل خانواده به عنوان یکی از ارکان اساسی تشکیل تمدن نوین اسلامی، حفظ ارزش های اسلامی حول خانواده را از ملزومات اصلی در راه شکل گیری این تمدن دانست.

سخنران دوم این نشست دکتر طلال عطریسی بود که با عنوان «رویکردی نظری به مقاومت در برابر چالش های اخلاقی» به ایراد سخن پرداخت.
•  معیارهای زندگی موجود در کشورهای اسلامی اکثرا تحت تاثیر تجربه زندگی غربی تولید شده اند
دکتر طلال عطریسی با اشاره به برگزاری همایش های متعدد با موضوع زن در شرق و غرب عالم، توجه به این نکته اساسی را کانون توجه حاضران در این نشست قرار داد که معیارهای زندگی موجود در کشورهای اسلامی اکثرا تحت تاثیر تجربه زندگی غربی تولید شده اند لذا باید به دنبال تعریف معیارهای جایگزین و بومی در این عرصه بود.
دکتر عطریسی موضوع اکثر این همایش ها را متمرکز بر بحث درباره تبعیض علیه زنان دانست و افزود: در این همایش ها در غرب بحث خانواده چندان مطرح نیست و معیارهای برگزار کنندگان این گونه مجامع علمی مبتنی بر مبانی معرفی، فلسفی  غربی است که به طور خلاصه در پی تعلیق دین و قطع ارتباط انسان با دین است.
این پژوهشگر لبنانی در حوزه زن و خانواده، انقلاب فرانسه و تبعات فرهنگی و علمی آن را دارای نقشی اساسی در شکل گیری این معیارها دانست که به تعبیر وی ضربه اول آن به خانواده و جایگاه پدر در خانواده وارد شد و در نهایت در جامعه امروز غربی دین جای خود را به عقل گرایی محض، فردگرایی و شهوت جویی داد که نتیجه بلند مدت آن عدم توجه به این امیال ابتلا به بیماری های روحی تلقی می شد.
وی آغاز سیالیت و تغییر مفهوم خانواده به اشکال و انواع گوناگون را ماحصل همین روند فکری منحرف در غرب دانست و علت آن را بی توجهی به این مهم برشمرد که دین قائل به اصالت خانواده و ثبات شکلی آن بود اما قطع ارتبط انسان با دین به شکل گیری وضعیت موجود انجامید.

دکتر عطریسی تحمیل این مفاهیم به کودکان را از نشانه های فروپاشی کامل مفهوم خانواده و اصول آن در دموکراسی دانست و افزود: این در حالی است که در اسلام ازدواج مبارک و محترم اما طلاق مذموم و ناپسند است و این بدان معناست که ازدواج تحت نظر و عنایت خداوند است، اما این نگاه در غرب امروز وجود خارجی ندارد.
•  موضع غرب درباره انسان موضعی بازار محور است در حالی که در اسلام سخن از رحمت و رحمانیت است.

وی اصل غالب در ازدواج را نه سلطه مرد و زن برهم بلکه مودت و رحمت دانست و موید آن را آیات و روایات فراوان در تراث اسلامی ذکز کرد و افزود: این در حالی است که موضع غرب درباره انسان موضعی بازار محور است در حالی که در اسلام سخن از رحمت و رحمانیت است.
این پژوهشگر عرصه خانواده، فردگرایی حاکم بر تفکر انسان غربی را مانع اصلی تشکیل خانواده دانست چرا که تشکیل خانواده از نگاه انسان فردگرا در ظاهر باعث از بین رفتن و محدود شدن آزادی های فردی اوست، در حالی که اجتماع اسلامی اجتماعی رحمانی است و محور آن نه فرد است، نه زن است و نه مرد است بلکه خانواده است و به طور خلاصه توسعه روابط انسانی در جامعه از خانواده آغاز می شود و روابط رحمانی نیز از آنجا در جامعه منتشر می شود.

خانم دکتر سحر مصطفی سخنران دیگر این نشست بود که تحت عنوان «حمایت جامعه از مقاومت خانواده؛ نقش انجمن ها و نهادهای اجتماعی در حمایت ازخانواده» به ایراد سخن پرداخت.
•  آیا حمایت از خانواده با وجود این تغییرات در اخلاق جهانی ممکن است ؟

دکتر سحر، اظهاراتش را با چند پرسش آغاز کرد: که آیا مساله صمود و مقاومت مسئله ای شکلی است یا روحی و درونی؟
حمايت از خانواده چگونه ممکن است؟ موانع آن چیست؟ حمایت و تشویق به تشکیل خانواده در برابر فشارهای رو در روی خانواده که منجر به سقوط می شود  و تلاش برای حفظ خانواده که باید مهم دانسته شود چه اشکال، انواع و ساحاتی دارد؟ آیا حمایت از خانواده با وجود این تغییرات در اخلاق جهانی ممکن است ؟
این بانوی پژوهشگر لبنانی در پاسخ به این سوالات گفت: بله و برای این کار سازمان ها و دانش های مختلف شکل گرفته است و وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه امروزه همه دنیا با بحران های مختلف مواجه است و تاکید بر این که واجب است ما به حل بحران کمک کنیم گفت، اما اینکه چگونه باید این حمایت ها شکل بگیرد موضوع اصلی سخنان وی است.
دکتر سحر مصطفی، از انجمن های مختلفی گفت که در سطح جهان وجود دارد و مسوولیت اصلی آنها حمایت از خانواده و  یکی از وظایف اصلی شان حفاظت از ارزشهای خانواده است.
وی یکی دیگر از عرصه های حمایتی را در قوانین حقوقی و مدنی کشورها دانست و افزود: نه تنها نباید قوانین رسمی هیچ کشور مسلمانی مخالف قوانین حمایتی و دینی درباره خانواده باشد بلکه این قوانین باید علاوه بر آن در خدمت حمایت از رفاهیات خانواده و سرگرمی سالم اعضای آن باشد چرا که خانواده به سرگرمی و تفریح نیاز دارد و در این راه نیازمند حمایت بیرونی از سوی دولت ها و حمایت اقتصادی است.
خانم دکتر مصطفی حوزه سلامت را هم از حوزه هایی دانست که سازمان های مختلف در قبال آن وظیفه دارند و باید در این زمینه در کشورهای اسلامی به توسعه مهارت های اقتصادی برای خانواده ها به عنوان نیازی اساسی توجه داشت، امری که در غرب به رغم سایر کاستی ها انجام می شود و می توان آن را در قالب حمایت از خانواده های خاصی مانند خانواده ایتام و شهدا در کشورهای اسلامی انجام دادم.
وی توجه به تربیت بدنی واهمتام دادن افراد و خانواده ها به ورزش همگانی را نیز از دیگر عرصه های حمایتی مورد نیاز خواند و افزود: باید خانواده ها به سوی ورزشهای ارزان تشویق شوند و در این راه حمایت های گوناگون را از سوی حاکمیت دریافت کنند.
•  دکتر سحر مصطفی: نباید دستاوردهای اجتماعی ایران اسلامی را کوچک شمرد

این پژوهشگر لبنانی، با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره ورزش بر این نکته تاکید کرد که بخشی از حمایتها از خانواده باید همواره ناظر به این عرصه باشد و امکان این امر برای خانواده ها فراهم شود همچنانکه در میان کشورهای اسلامی و منطقه ایران از این نظر پیشروتر است و در اکثر پارکها و تفرجگاه های ان وسایل ورزشی وجود دارد و نباید این دستاورد را کوچک شمرد.
سخنران پایانی این نشست دکتر محمد محسن علیق استاد تربیت و جامعه دانشگاه لبنان بود که در موضوع خانواده، هنر و سبک زندگی به ارائه دیدگاهش پرداخت.
دکتر علیق در ابتدا ازدواج و ‌خانواده را دو اساس شکل گیری و رشد جامعه دانست که برکات و آثار فراوانی مانند آرامش روحی و روانی افراد را در کنار ازدیاد و ادامه نسل به ارمغان می آورد.
وی همچنین ازدواج را از آیات الهی دانست و افزود: شرافت انسان را باید در یک پیوند پاک محقق نمود و تربیت کرد چرا که
خانواده بهترین جا برای تربیت کودک و نوجوان است و بین مسلمین بر سر این مهم اجماع وجود دارد که والدین وظیفه اصلی را در تربیت بر عهده دارند.
این استاد دانشگاه لبنان اشاره ای به مواضع رهبر معظم انقلاب در خصوص حمایت از کیان خانواده نیز داشت و نسل امروز را نسلی خوشبخت به خاطر نعمت درک دوره امام خمینی رحمت الله علیه و نائب برحقش و امام خمینی ثانی، رهبر معظم انقلاب را داشته و دارد، کسی که به اهمیت نهاد خانواده ایمان راسخ دارد و قائل به اصالت و جایگاه رفیع خانواده است.
•  دکتر علیق استاد تربیت و جامعه دانشگاه لبنان: نیازمند تولید دانشی اسلامی به اسم دانش خانواده یا دانش ازدواج هستیم
دکتر علیق، از لزوم تدوین دانشی نوین و جامع در زمینه خانواده پژوهی سخن گفت و افزود: این دانش نیاز به تخصص دارد
و افرادی مانند رهبری فرزانه مان که در عین حال فقیه و مرجع نیز هست باید ملاک و معیار ما باشد که نیازمند تولید دانشی اسلامی به اسم دانش خانواده یا دانش ازدواج هستیم.
وی افزود: در ایران اسلامی افکار و آرای زیادی در این زمینه تولید شده است که متاسفانه به ما لبنانی ها هنوز به طور کامل منتقل نشده است لذا باید در در سطوح عملی و ‌نظری نهیبی زد و تلاشی کرد تا دانش مزبور تولید شود و لازمه این انتقال دانش انهیار است که هنوز رخ نداده است و اگر این دانش تولید شود به نظر من ما میتوانیم از خودمان در برابر موج نفوذ غربی که طبعا بسیار قوی است و در دویست سال اخیر بر ما هیمنه پیدا کرده است از خود دفاع کنیم.
دکتر علیق در ادامه با اشاره به آرای شهید آوینی درباره زن، و وجود جادویی آن، زن را دارای تاثیر بسیار در هنر امروز به ویژه سینما دانست و افزود: این حضور در سنت اسلامی مسبوق به سابقه است چرا که وقتی قرآن از درام و قصه صحبت می کند و در برخی از آنها یک زن در مرکز قصه قرار دارد نشان دهنده آن است که قرآن دنبال خلق اثر در این زمینه و مشوق آثار هنری ارزش مدار این چنین است.

وی با اشاره به افکار بسیاری که نزد ما مسلمانان است اما به دیگران منتقل نمی شود، درام و نمایش را بهترین روش تبیین آن دانست و افزود: این روش هنری باعث نزدیک شدن کودکان و جوانان به ما و انفعال ما در این زمینه موجب نزدیکی آنان به افکار غربی  می شود.
•  ما برای حمایت از خانواده نیازمند فقه اکبر هستیم
وی خاطر نشان کرد: ما مدام می گوییم که غرب خانواده را نابود کرده است ولی اسلام می گوید حفظ آن لازم است ولی این حفظ چگونه باید باشد؟  ما برای حمایت از خانواده نیازمند فقه اکبر هستیم، فقهی که فلسفه ازدواج را در بستر گسترده تری آموزش دهد.
این پژوهشگر لبنانی عرصه هنر و جامعه افزود: ما باید به هنر اعتقاد پیدا کنیم و از آن استفاده کنیم هر چند که با سلطه هالیود این کار سختی است اما درام می تواند روش زندگی را آموزش دهد و در قالب فیلم، کارتون و سریال است که غرب دارد آن چه را می خواهد القا می کند و پشت آن فلسفه مورد نظر خود را نیز به خورد نسل بعد ما می دهد.
•  دکتر علیق: سخن از دفاع از خانواده در مقابل تهاجم غرب منفعلانه است
دکتر محمد محسن علیق استاد تربیت و جامعه دانشگاه لبنان با این پرسش انگیزشی سخنش را به پایان برد که: ما کی می خواهیم مثلا فلسفه ملاصدرا را به فلسفه مضاف تبدیل کنیم و فلسفه هنر از آن بسازیم در حالی که در مقابل فلسفه غرب منفعل هستیم و اکنون نیز منفعلانه سخن از دفاع از خانواده در مقابل تهاجم غرب می گوییم.