ضرورت تمرکز برنامه ریزی حوزه تبلیغ بر روی مفاهیم استراتژیک فرهنگی و تمدنی

ضرورت تمرکز برنامه ریزی حوزه تبلیغ بر روی مفاهیم استراتژیک فرهنگی و تمدنی
در سی و ششمین پیش نشست همایش بین بین المللی "خانواده مقاوم:چالشهای پیش رو در جهان متحول" مورد بررسی قرار گرفت: ظرفیتهای تبلیغ و خانواده مقاوم
به گزارش دبیرخانه همایش خانواده مقاوم، نشست علمی با موضوع "ظرفیتهای تبلیغ و خانواده مقاوم" دوشنبه 30 بهمن ماه در پژوهشکده زن و خانواده با حضور اساتید، مبلغان و کنشگران این عرصه به صورت حضوری و برخط برگزار شد و محورهای مختلفی از جمله اهمیت امر رسانه و تبلیغ در جهان، تاثیر رسانه ها بر شکل گیری نظام آگاهی افراد و جامعه، ضرورت تربیت افراد و مبلغان برای حوزه تبلیغ، حضور افراد فاضل و باسواد در عرصه تبلیغ، ضرورت پرداختن به مبانی اعتقادی در منبرها و ... مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
*موفقیت از آنِ کسانی است که روی ایجاد نظام آگاهی ها انسانها کار می کنند
در ابتدای این نشست دکتر فریبا علاسوند عضو هیأت علمی پژوهشکده زن و خانواده به مقدمه ای در خصوص رسانه ها در دنیا پرداخت و گفت: بحث خود را با دسته ای از آمار شروع میکنم که هرچند جدید نیستند اما چشمگیرند وسپس خواهم گفت که جایگاه حوزه تبلیغ را کجا میدانم. در سال 2019 بلومبرگ با دارایی ای حدود 55 میلیارد دلار در جایگاه نهمین مرد ثروتمند  جهان قرار داشت. او که پیش از این به عنوان صاحب برند لوازم خانگی شناخته می شد، در سال 1981 یک شرکت دادمانی تاسیس کرد که ابتدا در قالب اخبار تجاری فعالیت میکرد و حالا بیش از 200 نفر گزارشگر در سراسر جهان داشته و یکی از پایه های اصلی اطلاع رسانی در بحث غزه، بلومبرگ است.
وی سپس "روبرت مرداک" را به عنوان دومین نمونه مثال زد و گفت: مردم ایران او را با این جمله می شناسند که تنها راه از تسلط بر ایران فقط تسلط بر زنان و مادران از طریق فاسد کردن آنهاست. او مدیرعامل سابق کمپانی فیلم سازی فاکس است که شبکه کابلی فاکس نیوز را ایجاد کرده و خود و خانواده اش 120روزنامه در 5  کشور جهان تولید میکنند.  و نفر سوم "بافت" است که در ایران به عنوان یک کارآفرین شناخته شده و جزو10 نفر اول ثروتمند جهان است. او 70 روزنامه در آمریکا دارد که در ایالتهای مختلف مثل ویرجینیا، کارولینای شمالی و جنوبی و ..منتشر می شود و درآمد او فقط از این روزنامه ها، حدود 142 میلیون دلار است.
عضو هیأت علمی پژوهشکده زن و خانواده در ادامه به بیان آماری در حوزه زنان پرداخت و گفت: خانم فیلیس شلفلی در کتابی که با سوزان ونکر با عنوان آن روی فمینسم نوشته اند، درباره اتفاقی که در حوزه تبلیغات و رسانه می افتد گزارش می دهد  امریکا فقط 7 میلیاد دلار در سال فقط برای روزنامه هایی هزینه می شود که ماموریتشان این است که به زن خانه دار بگویند تو خیلی بیچاره ای! حتی اگر ضمن ازدواج و بچه داری  دارای شغلی  حتی در مرتبه مدیریت هم باشی باز هم به دلیل قرار داشتن در چارچوب و تعهدی به نام ازدواج بیچاره هستی! او میگوید این رسانه ها و فعالیتهای تبلیغاتی تلاش می کنند چهره زشتی از زن خانه دار و نقشهای خانگی به نمایش بگذارند.
دکتر علاسوند در ادامه هدف خود را از طرح این آمار چنین شرح داد: زمانی که ده نفر اول ثروتمند جهان در کنار پروژه های مالی خود، در حوزه تبلیغات سرمایه گذاری میکنند این نشان میدهد نظام آگاهی انسانها برای جریانهای مختلف مقابل خداوند بسیار مهم است. به تعبیر قرآن که می فرماید "کلُّ یعمل علی شاکله" ، انسانها بر اساس شاکله فکری یا معنوی یا هرچیزی که دورنشان شکل گرفته عمل می کنند و نظام آگاهی، آن شاکله را می سازد و معتقدم کسانی موفق میدان هستند  که روی ایجاد نظام آگاهی ها انسانها کار می کنند و این نظام آگاهی است که انسانها و جامعه را شکل میدهد.
وی سپس حوزه جنسیت و زن و خانواده را یک بخش بسیار مهم در نظام آگاهی دانست و گفت: قطعا یکی از مهمترین مسائل در این حوزه پیرامون مسائل زنان و خانواده چرخیده است. با پدید آمدن تصویر اولین چیزی که به عنوان موضوع جریان سازی فرهنگی به ذهن بشر رسیده، بدن زنانه بوده که نسبت به مسائل و تأثیرات آن واقفیم. پس برد با کسانی است که نظام اگاهی را می سازند و طبیعتا از ابزار پر قدرتی مثل مثل رسانه یا فیلم یا موزیک و ... استفاده میکند.
*توجه ویژه جریانهای فرهنگی در دنیا به سخنرانی و شیوه سنتی تبیلغ
دکتر علاسوند در ادامه درباره اهمیت تبلیغ سنتی در جهان گفت:  همیشه مسأله تبلیغ سنتی در جهان مهم بوده است. در سفری که به واتیکان داشتم دیدم در سرای اصلی واتیکان که جایگاه پاپ است فضای بزرگی وجود دارد که جمعیت زیادی در آن امکان حضور دارند و پاپ یکشنبه ها در آنجا برای مردم سخنرانی می کند. در حقیقت در تمام دنیای مسیحیت  مردم می دانند که یکشنبه ها پاپ در واتیکان سخنرانی می کند و این نکته مهم است که در فضایی که رسانه ها  و ابزار اینچنینی در دسترس هستند جریانهای فرهنگی بحث سخنرانی و ارتباط چشمی و چهره به چهره را از دست نمی دهند.
این مبلغ و استاد حوزه افزود: من به ابزارهای نوین معتقدم اما ارتباط مستقیم و چهره به چهره را اثرگذار می دانم. به عنوان فردی که حوزه های مختلف را تجربه کرده ام، کتاب و مقاله نوشته ام و کار علمی و تبلیغی خودم را دارم عرض میکنم تأثیرات سخنرانی  با وجود اینکه به لحاظ کمیّت ممکن است محدود به تعداد افراد حاضر در جلسه سخنرانی باشد، بسیار زیاد است و این ناشی از متافیزیکی است که ما معمولا به آن بی اعتنا هستیم.
وی در ادامه به آیه ای از قران اشاره کرد که "محمّدُ رسول ا.. و من معه، اشدّاء علی الکفار، رحماء بینهم" و گفت:  تا جاییکه من رصد کرده ام مقام معظم رهبری بیش از 30 بار به این آیه در سخنرانی های خود پرداخته اند. آیه می گوید پیغمبر و کسانی که با ایشان هستند بین خودشان رحم دارند و با کفار شدید برخورد می کنند.تشبیهی که در اینجا به کار رفته این است که وقتی اینچنین شد خدواند زراعت آنها را طوری بارور می کند  که"یعجب الزّراع". یعنی دستاورد این رابطه بین انسانها در جامعه ایمانی ودر مقیاس امت واحده اینچنین است و کنشگران و مردم و کسانی که دست اندرکار ایجاد این سازماندهی هستند تعجب می کنند و این دستاورد  باعث غیظ کفار است. جمله ای که رهبر انقلاب می فرمایند این است که شما به کار خدا توجه نمیکنید. هرکاری که شما در هر ساختاری اعم از خانواده، اجتماع، فرهنگ، سیاست، صنعت و .. انجام  میدهید یک ضلع آن برای جامعه ایمانی، خداوند است و این ضلع محقق نمی شود مگر در اثر دو چیز؛  تلاش و کار شبانه روزی و خلوص.
دکتر علاسوند در ادامه با اشاره به تلاش اسرائیل  برای نسل کشی در غزه  گفت: اینکه چرا با وجود همه تلاشها و هزینه هایی که برای خاموش کردن نور الهی و نشان دادن حق به عنوان باطل و باطل به عنوان حق در جهان صورت میگیرد، یکباره در سال 2024 شعار مرگ بر امریکا و مرگ بر اسرائیل فراگیر می شود، چیزی است که در محاسبات ما نمی گنجد و مربوط به همان بُعدی است که به آن توجه نداریم؛ درحالیکه واقعیت این است که زمام رسانه تبلیغ دینی به خصوص تبلیغ برای اهلبیت و مکتب تشیع دست خداوند است.
وی در بخش بعدی سخنان خود به ضرورت تربیت افراد و مبلغان برای حوزه تبلیغ پرداخت و گفت: شکل سنتی تیبلغ دینی قائم به افراد است و نمی شود به تبلیغ دین فکر کرد و  به تربیت اشخاص و مبلغین به خصوص به لحاظ معنوی فکر نکرد.
* به عقلانیتی در ساختارحوزه  نیاز داریم که مفاهیم محوری و استراتژیک فرهنگ تمدنی را پیدا کرده و  برای جریان سازی پیرامون آن بیاندیشد
نکته بعدی در بیان این مبلغ  و استاد حوزه، ضرورت برنامه ریزی در حوزه تبلیغ بود. وی ضمن رد فعالیتهای غیر هدفمند در حوزه تبلیغ گفت: عقلانیت برنامه ریزی  حوزه تبلیغ باید بر روی مفاهیم استراتژیک به لحاظ فرهنگی و تمدنی تمرکز کرده و جریان سازی کند.
او در ادامه با ذکر مثالی به تبیین این نکته پرداخت و گفت: به شدت معتقدم امر عفاف و حجاب هسته مرکزی تمدن دینی است و معتقدم مسأله پاکدامنی هسته تمدنی اسلام است. وقتی از خانواده حرف می زنید خانواده بدون عفت معنا ندارد. اگر شما عفت را از میان بردارید چیزی به عنوان خانواده باقی نمی ماند و باید تن بدهید به اشکال خانواده. این ارزشها  خیلی استراژیک و دور برد هستند.
علاسوند در ادامه با اشاره به ظرفیت هیئات مذهبی و فرصت تبلیغی در ماههای محرم و صفر ادامه داد: دوماه تمام، تریبون نظام آگاهی بخش دست جریان دینی است و باید برای استفاده از این ظرفیت و جریان عظیم برنامه ریزی کرد. جمعیتهای هیئات ما بواسطه تبلور احساس در هیئات، جمعیت چشمگیری است و این از دستاوردهای انقلاب اسلامی است که هیچگاه در تاریخ تشیع هیاتهای مذهبی این همه جوان به خودش ندیده بود. در چنین شرایطی مبلغین طراز اول و شاخص و ساختار تبلیغی حوزه باید برنامه ریزی کند برای پرداختن به مفاهیم و ارزشهای اصلی، مثلا ارزشهای مربوط به عفاف، خانواده و ... .
وی افزود: به عقلانیتی در ساختار نیاز هست که مفاهیم محوری و استراتژیک فرهنگ تمدنی را پیدا کند و سپس برای جریان سازی پیرامون آن بیاندیشد.
عضو هیات علمی پژوهشکده زن و خانواده در ادامه مباحث خود ضمن مخالفت با اینکه " مبلغ برای تبلیغ نیازی به خواندن فقه و اصول و تفسیر و کلام ندارد" به مسأله مبلغان باسواد اشاره کرد و گفت: طلبه های فاضل و باسواد باید مهارت تبلیغ پیدا کرده و به این عرصه وارد شوند و اینها موفق هستند.
ورود مبلغان به فعالیتهای مدنی در عرصه های مختلف تبلیغی مثل خانواده نکته دیگری بود که دکتر علاسوند به آن پرداخت و گفت: یکی از عرصه های بسیار مهم فعالیتها و تبلیغ ها به خصوص در اشکال مدنی، ارتباط چهره به چهره و ارتباطات مسجد محور است. فارغ التحصیلان رشته های فقه خانواده و مطالعات زنان در حوزه  میتوانند در این عرصه فعالیت کنند.
مساله بعدی اینکه در حوزه تبلیغ باید کمی آینده نگر بود. نسل جدید ما ارزشهایش را در جای دیگری تجربه می کند و حوزه علمیه باید به این بیاندیشد که با چه ساز و کاری بین مسجد و هیأت و سیستم آموزش و پرورش ارتباط برقرار کند.
* خانواده کارآمد، خانواده ایست شاد، مسئولیت پذیر و دارای معنای زندگی.
دکتر علاسوند در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به اهمیت شناسایی مفاهیم محوری تهدید کننده گفت: آیا اتاق فکری در حوزه داریم که مفاهیم تهدید کننده را با یک نگاه آینده نگر فهم و بررسی کند؟
مفاهیم محوری تهدید کننده را باید بشناسیم و ببینیم چه چیزهایی خیلی مهم هستند. خانواده گاهی درمان می خواهد و موعظه نمیخواهد. موعظه باید با هدف درمان خانواده باشد. خانواده وقتی بیمار می شود یعنی کارآمد نیست. خانواده کارآمد خانواده ایست که  دسته ای از انباشتگی ها را نداشته باشد  و دسته ای از صفات را داشته باشد. انباشتگی فشار، غضب، فشار جنسی، بی فایدگی و .. از جمله انباشتگی هایی است که خانواده با آن مواجه است و اگر تبلغ ما تبلیغی هدفمند با هدف درمان خانواده باشد و نگاه سخنران به فردی که در سخنرانی او حاضر شده، نگاه به عضوی از خانواده باشد که دچار چند نوع انباشتگی منفی و بیماری در روابط خود است، در این صورت، مبلّغ و سخنران بخشی از صحبتهای خود را به گزاره هایی اختصاص می دهد که می تواند به این فرد کمک کند.
دکتر علاسوند در انتهای بحث خود گفت: خانواده کارآمد، خانواده شاد، مسئولیت پذیر و دارای معنای زندگی است. یکی از مهمترین آسیبهای جوانان، فقدان معنای زندگی است و فضای منبرهای ما باید در فضای نیازهای مردم در این حوزه وارد شود.
* تقویت مبانی اعتقادی افراد در حوادث، برای مقاوم سازی خانواده ضروری است.  
در بخش دوم این نشست حجت الاسلام دکتر ناصر رفیعی، عضو هیات علمی جامعه المصطفی به بیان مشکلات اصلی در حوزه خانواده پرداخت و گفت: ما چهار مشکل اصلی در زمینه خانواده داریم. اول تشکیل خانواده و بحث ازدواج، که جزو معضلات اصلی جامعه است. روابط آزاد و آسان در جامعه،  تنوع طلبی افراد، فقر و بیکاری و ... از جمله علل شکل گیری این مشکل است. مساله بعدی، در حوزه خانواده، بحث تحکیم خانواده است و من 50 عامل موثر در تحکیم خانواده را شناسایی کرده ام که برای تحکیم خانواده چه باید کرد. دو مشکل بعدی نیز فرزندآوری و تربیت فرزند است.
وی سپس ضمن تاکید بر گفتگو با مخاطب بر اساس نیاز وی و ضرورت گفتگوی مستقیم مبلّغ و سخنران گفت: باید ببینیم مخاطب به چه چیزهایی نیاز دارد و ما مطابق نیاز او با او حرف می زنیم یا خیر. سالهاست به جامعه تبلیغی عرض کرده ام که باید جلسات پرسش و پاسخ و گفتگو با مردم بگذاریم.
این سخنران و مبلّغ در ادامه با اشاره به موضوع جلسه گفت: آسیبهایی که امروزه خانواده را تهدید میکند متعدداست. اما یک نکته ای که در حال حاضر خیلی از خانواده ها به آن مبتلا هستند، بحث وقایع، اتفاقات و حوادث ناگواری است که برای خانواده ها پیش می آید و اینها را از خدا و دین جدا میکند.
وی در ادامه به ذکر چند نمونه از این نوع مراجعات در خصوص مشکلاتی که خانواده ها بواسطه بیماری، از دست دادن فرزندان و مشکلات رفتاری فرزندان دچار آن شده اند، پرداخت و گفت: بخش مهمی از مراجعات مردم در حوزه خانواده، بواسطه آسیب هایی است که خانواده در اثر مصائب و حوادث رخ داده، از خدا  و دین دور شده اند و این مسأله، هم کلامی است و هم اعتقادی و تبیینی. منبرهای ما بیشتر اخلاقی است نه اعتقادی. در حالیکه  این خانواده ها صرفا به دلیل ضعف باورها، ضعف اعتقادات، عدم اصلاح نگاه، تقویت باورها و نگاه به دنیا و آخرت  و مباحث کلامی و قضا و قدر و .. دچار این مشکلات شده اند و اینها چیزهایی است که ما در منبرها نگفته ایم و برای خانواده مقاوم اینها را باید بررسی و اصلاح کرد. ما باید بخشی از مقاومت خانواده را روی تقویت مبانی اعتقادی در حوادث بگذاریم.   
نکته بعدی در بیان دکتر رفیعی، عدم مشغولیت خانواده ها به فعالیتهایی بود که به صورت مفید وقت آنها را پر کند. وی در این خصوص گفت: خانواده ها در قدیم خیلی مشغول بودند و وقت اضافه ای نداشتند اما الان با بکارگیری تکنولوژیهای متععد در انجام امور خانه، بعضا خانمها دچار معضل بیکاری و عدم فعالیت شده اند. سبک زندگی و عدم حضور طولانی مدت مردان در خانه، موجب ایجاد احساس تنهایی و یأس در زنان شده و این احساس پوچی و تنهایی به خانواده آسیب می زند.
آسیب بعدی در بیان دکتر رفیعی بحث خیانت و دروغ در خانواده بود. وی در انتهای بحث خود در این خصوص گفت: حضرت صدیقه طاهره(س) فرمودند سه ویژگی در من نبود؛ دروغ، خیانت و مخالفت.
 اما امروزه بحث خیانت و دورغ و دور زدن یکدیگر در خانواده، تبدیل به یک معضل شده است؛ در آقایان گاهی به صورت شرعی و گاهی به صورت غیر شرعی و در خانمها هم به شکل دیگری. این هم یک معضلی است که خانواده ها را به فساد کشانده و به خانواده آسیب می زند.
در ادامه نشست حضار به بحث و گفتگو با  سخنرانان پرداختند.
لازم به توضیح است همایش بین المللی خانواده مقاوم: چالش های اخلاقی در جهان متحول، سی ام و سی و یکم اردیبهشت ماه سال1403 در تهران و قم برگزار خواهد شد.