مادری پرفشار و پیامدهای منفی و مثبت آن

اینکه مادری چیست و مادرخوب کیست به شدت متاثر از شرایط زمانی و مکانی است؛ ما یک گفتمان شرقی و یک گفتمان غربی در مورد مادری داریم؛ در گفتمان شرقی که منحصر به جوامع اسلامی هم نیست مسئولیت مادری مسئولیت جمعی تلقی شده و حمایت به دنبال دارد مثلا مادربزرگ و پدربزرگ در نقش‌های مادری دختر به او کمک می‌کنند.  در طرف مقابل گفتمان متاثر از لیبرالیسم غربی را داریم که تاکید بر مسئولیت فردی، رقابت، استقلال، مصرف‌گرایی و ... است.
دکتر یوسفی با بیان اینکه آنچه در جامعه امرز ما در حال وقوع است متاثر از همین گفتمان است، تصریح کرد: ما از هویت مادر به سمت مادر کامل در حال گذار هستیم؛ یعنی از مادری که نقشی جز مادرانگی، فرزندآوری و تربیت فرزند و ... ندارد تا مادری که باید بی‌نقص و  بی کم و کاست باشد. مادرشدن با عوارض جسمی، روانی و اجتماعی همراه است؛ عوارض جسمی متاثر از گفتمان نئولیبرال است که اهمیت به بدن را خیلی مورد تاکید قرار می‌دهد، بنابراین شاید یکی از مهمترین دلایل زنان جوان برای نیاوردن فرزند این است که اندامشان خراب نشود. در عوارض روانی هم افسردگی زایمان با آمار 20 تا 25 درصد وجود دارد.
یوسفی با بیان اینکه ما با پدیده مادرگریزی مواجهیم لذا آمارهای بالایی در مورد سقط جنین حاصل از رابطه مشروع داریم، گفت:  مطالعات گسترده‌ای در مورد معنای مادری صورت گرفته است مانند اینکه مادربودن از نظر مادران چیست یا مادرخوب بودن چیست؟ 5 هنجار مادری معاصر قابل احصاء است و تحقیقات در ایران نشان می‌دهد این هنجارها در جوامع روستایی با شهری تفاوت چندانی ندارد؛ اولین هنجار، مادر حامی و در دسترس است یعنی مادر همیشه باید از جهت فیزیکی و عاطفی در خدمت نیازهای فرزندان باشد.
وی افزود: هنجار بعدی مادر آینده‌گراست یعنی مادر خوب مادری است که به فکر آینده بچه باشد و طوری برنامه بریزد که بچه بتواند از جهت تحصیل و شغل موفق باشد مثلا اینکه طوری برنامه بریزم که بچه به کشور دیگری برای زندگی برود که زندگی بهتری داشته باشد لذا کلاس‌های زبان و فوق برنامه برای او در نظر میگیرند.
یوسفی با بیان اینکه هنجار بعد، شاغل‌بودن مادر است یعنی مادری خوب است که شاغل باشد، اظهار کرد: هنجار دیگر هم مادر مسلط است یعنی مادر نسبت به انتظارات عمومی هوشیار است یعنی نظارت و مهارت جدی در کنترل رفتار خود در محیط عمومی دارد. هنجار دیگر هم مادر شاد است یعنی مادری که از کار و کیفیت رابطه با فرزند و از کار خانه و ... راضی است.
پژوهشگر مطالعات زن و خانواده با بیان اینکه برآورده کردن این استانداردها از سوی مادران کار دشواری است لذا باعث اضطراب و آشفتگی روانی و ... می‌شود، اضافه کرد: البته ما فرد را سرزنش می‌کنیم یعنی مادری را که در یک خانواده با درآمد پایین زندگی می‌کند با مادری در یک خانواده با درآمد متوسط و بالا محک می‌زنیم. ضمن اینکه اگر کسی این هنجارها را برآورده کند وظیفه خود را انجام داده است و اگر برآورده نکند او مقصر است یعنی عمیقا در انتخاب خود تحت فشار اجتماعی هستیم.
وی افزود: مادر هم با هنجارهای واگرا یا متعارض مواجه است یعنی بین شغل و کار و فرزند و ... دچار تعارض می‌شود یعنی از یکطرف می‌گویند مادر خوب کسی است که کار کند و وقتی کار کرد می‌گویند چرا بچه را رها کردی!  ما با مفهومی به نام "مادری پرفشار" مواجهیم که معرف وضعیتی است که ایدئولوژی متعارف در مورد مادری کامل و خوب است. این ایدئولوژی مستلزم این است که مادر همه زندگی خود را برای فرزند بگذارد.
یوسفی ادامه داد: مادری پرفشار سه وجه دارد؛ اول رضایت از مادری، دوم خستگی ناشی از مادری و سوم اصالت‌گرایی مادرانه؛ ویژگی‌های این مادرانگی هم چند مورد است از جمله کودک‌محوری یعنی چیزی بالاتر از رفع نیازهای کودک نیست. ویژگی دیگر سرمایه‌گذاری جسمی و عاطفی بالاست؛ ویژگی دیگر هم روش‌های توصیه شده توسط کارشناسان برای مادری است. وقتی ما مدام مادران را در معرض ارزیابی و سرزنش قرار می‌دهیم باعث افزایش فشار بر مادر می‌شویم و این مادر دائما خود را در معرض یک مشاوره قرار می‌دهد تا بتواند مادر خوب بودن را حفظ کند.  
پژوهشگر مطالعات زن و خانواده با بیان اینکه مادرانگی پرفشار ناشی از انتظارات اجتماعی است و پیامدهای خاص خود را دارد، اظهار کرد: پیامدهای مادری پرفشار همان سه وجهی بود که قبلا به آن اشاره شد؛ در روان‌شناسی هم نقش مادر عمدتا از حیث تربیت کودک و نوع ارتباط با فرزند مورد بررسی قرار گرفته است.
وی افزود: فرزندان مادران پرفشار گرچه آینده بهتری مانند اشتغال و ... دارند ولی پیامدهای منفی آن که به فاکتورهای زیادی مانند خلق و خود و شرایط فرهنگی و اجتماعی و خانوادگی و ... مرتبط است باعث ایجاد رفتارهای دردسرساز در این کودکان می‌شود یعنی مدام یک مسئله و مشکلی دارند که می‌طلبد پدر و مادر برای آن راه حل بیابند و بیش فعالی هم در بین آنان زیاد است. وابستگی زیادی به والدین دارند و در تصمیم‌گیری هم حتی در بزرگسالی نیاز به کمک دارند و اضطراب بیشتری هم در بین آنان وجود دارد.
یوسفی با بیان اینکه مادران آرام از فرزند و تربیت او لذت می‌برند ولو با وجود آسیبی که می‌بینند، تصریح کرد: در مادران پرفشار اختلال در خواب زیاد است و معمولا در شب خواب خوبی ندارند یا بیدارشدن‌های مکرر دارند و مشکلات جسمی هم در این مادران مانند کمردرد و دردهای عضلانی و گوارش و درد مفاصل زیاد است و با مراجعه به پزشک هم نتایج چندانی نمی‌گیرند.
وی با اشاره به راه حل مقابله با این معضلات، گفت: کار مادری پرفشار از جهاتی کار عاطفی است زیرا مادر از اینکه بچه او دزدیده شود و یا در مدرسه او را مسخره کنند نگران و مضطرب است؛ یکی از راه‌ها برای حل این معضلات، چندوجهی شدن است یعنی مادر علاوه بر اینکه شاعر است مادر است و علاوه بر اینکه مادر است یکسری کارهای پژوهشی علمی هم می‌کند.
یوسفی اظهار کرد: این مانند همان بالانس کار مادری نیست زیرا در کار مادری، مادر شغلی دارد که درآمد کسب کند ولی در چندوجهی بودن این کارها برای کسب درآمد نیست. در کاپیتالیسم محور در این است که اگر مادر ارزش افزوده تولید کرد و ثروت ایجاد کرد مفید است و اگر خیر مفت‌خور است لذا برای خانه‌داری ارزشی قائل نیست.