الگوی صحیح زن در نگاه اسلامی، زنِ مادرِ مسئول یا زن مادرِ رهبر است.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده اظهار داشت: در بیان امامین انقلاب، زن جایگاه والایی برای ایفای نقش‌های چند گانه از جمله رهبری و قیودت جامعه برعهده خواهد داشت. دکتر فریبا علاسوند ‏ عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده در نشست علمی "زنان الگو در نگاه امامین انقلاب"ابتدا با گرامیداشت میلاد با سعادت حضرت فاطمه زهرا(س) و روز زن و مادر گفت: امیدواریم این ایام برای همه ما اعم از سطوح سیاسی و قانون‌گذاری و برنامه‌ریزی و آحاد مردم و کسانی که می‌خواهند در این عرصه، توانمندی‌های زنان را برای ایفای نقش‌های چندگانه‌ای ارتقا دهند، در مرور جایگاه مادرانگی و زنانگی الهام بخش باشد. این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: "زنان الگو در نگاه امامین انقلاب"، موضوع مهمی است و شخصیت، بانوی عالم در بیانات امام خمینی(ره) و رهبر انقلاب به شایستگی توصیف و ترسیم شده است.

مهم‌ترین خصلت فاطمه زهرا(س) در بیانات رهبری، خصلت رهبری و مسئولیت‌پذیری است
وی عنوان کرد: مهم‌ترین خصلت فاطمه زهرا(س) در بیانات رهبری، خصلت رهبری و مسئولیت‌پذیری است؛ گاه ایشان تعبیر «زنِ مسئول» و گاه «زنِ رهبر» را به‌کار می‌برند. این ویژگی «مهم‌ترین خصلت» در تحلیل دوگانه حضرت زهرا(س) است. علاسوند تصریح کرد:بنده احساس می‌کنم فرمایش رهبری یک مبنای روایی مهمی دارد که آن مبنای روایی را توضیح می‌دهم؛ البته قبل از آن بنا دارم یک تفاوت تعبیری را در فرمایش امامین انقلاب بیان کنم؛ حضرت امام وقتی در مورد حضرت صدیقه(س) صحبت می‌کردند، می‌فرمودند به نظر من مهم‌ترین خصلت حضرت زهرا(س) این است که محدثه بودند و جبرئیل پیام آور وحی، پس از رحلت پیامبر(ص)به خدمت ایشان می‌رسیدند و مطالبی را برای ایشان بیان می‌کردند. وی افزود: امام خمینی(ره)، در این زمینه می‌فرمود که حضرت صدیقه طاهره(س)، این خبر را به حضرت امیرالمومنین(ع) می‌دهند و ایشان می‌فرمایند شما هر چه را می‌شنوید تکرار کنید تا من بنویسم؛ یعنی حضرت امیرالمومنین(ع) نیز جبرئیل را نمی‌دیدند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده اظهار داشت: در واقع امام راحل می‌فرمود چنین خصلتی برای هیچ یک از انبیا جز پیامبران «اولوالعزم» رخ نداده است؛ یعنی طرف گفتگوی جبرئیل، فقط حضرت زهرا(س) بعد از انبیا بوده و این مقام بسیار بلندی است و حتی چنین تعبیری از امام خمینی(ره) وجود دارد که فرمود اگر فاطمه(س) مرد بود پیغمبر می‌شد و به نوعی گویا فاطمه(س)، پیامبر است و این جمله نیز مبنای روایی دارد.

وی خاطرنشان کرد: همچنین مقام معظم رهبری نیز تعبیر دیگری دارند، البته ایشان در مورد مقامات عرشی حضرت زهرا(س) صحبت دارند و چندین بار فرمودند برای ما قابل درک نیست و مقامات نشان می‌دهد که ایشان، من جمیع جهات، موجود عرشی است؛ اما تقریبا می‌توان گفت این مضامینی که می‌گوییم بسیار در فرمایش آقا پربسامد و پرتکرار است. علاسوند با بیان اینکه در بیان امامین انقلاب، زن جایگاه والایی برای ایفای نقش‌های چند گانه از جمله رهبری و قیودت جامعه برعهده خواهد داشت گفت: از طرفی رهبر معظم انقلاب،، حضرت صدیقه طاهره را از منظر جایگاه زن، مادر و رهبر تعبیر می‌کند، ایشان در بیانات خود مضامینی را به کار می‌برند که برای همه آنانی که که می‌خواهند از حضرت زهرا(س) یاد بگیرند و براساس زندگی ایشان عمل و سیاست گذاری و طراحیِ نقشه کنند اهمیت دارد.

وی با اشاره به سه عنصر زن و مادر و رهبر در توصیف حضرت فاطمه(س) افزود: وقتی سخنان رهبری مهم‌ترین خصلت‌های بانوی دو عالم را در کنار فرمایش امام خمینی(ره) قرار می‌دهیم، گویا در قوس صعود و قوس نزول، دو وجهه به عنوان مهم‌ترین وجهه‌ها مطرح می‌شود. این استاد ادامه داد: در این قوس صعود است که حضرت امام می‌فرمایند مهم‌ترین خصلت فاطمه زهرا(س)محادثه‌اش با جبرئیل است که فقط این گفتگو برای انبیای «اولوالعزم» رخ داده و رهبری در این قوس نزول می‌فرمایند، مهم‌ترین خصلت زهرا(س)خصلت رهبری و مسئول بودن ایشان است. عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده بیان کرد: با نگاهی به زنان الگو در این فرمایشات، می‌بینیم برآیند مباحث رهبری آن است که حضرت فاطمه(س)، حضرت خدیجه(س) و حضرت زینب(س)، رهبری جریان اجتماعی را به دست گرفتند و این کار را به قیمت فدا کردن زنانگی و مادرانگی‌هایشان انجام نداده‌اند و در عین حال مهم‌ترین دستاورد و میراث آنها، رهبری در جامعه و مسئولیت پذیری است و این نوع رهبری، منصب سیاسی نیست. وی در تبیین جایگاه رهبری حضرت فاطمه(س)عنوان کرد: حضرت آقا به این روایت استناد کردند که ایشان کسی است که رسول اکرم به امیرالمؤمنین (علیهماالسّلام) فرمود: «یا علی ... انت قائد المؤمنین الی الجنّة ... و فاطمة قد اقبلت یوم القیامة ... تقود مؤمنات امّتی الی الجنّة» یعنی در روز قیامت، امیرالمؤمنین(ع) مردان مؤمن را و فاطمه‌ی‌زهرا(س) زنان مؤمن را به بهشت الهی راهنمایی می‌کنند.  علاسوند تصریح کرد: یعنی یک حوزه رهبری و قیادت برای حضرت فاطمه(س) است و ایشان شانی دارد که امیرالمومنین، مردان و صدیقه کبری(س) نیز زنان را به سمت بهشت می‌برد؛ این روایت می‌تواند ناظر به آن رخداد قیامت باشد، یعنی ایشان جلودار هست و بقیه به دنبال ایشان می‌آیند. وی افزود: برخی نیز گفتند حضرت آقا این استفاده را دارند که حضرت زهرا(س) نیمی از زنان را رهبری می‌کند و به سمت بهشت می‌برد و با سلوک و اسلوب حیات خودش مسیری را شکل می‌دهد و اجزایی را طرح و ارکانی را در زنانگی مطرح می‌کند برای اینکه زنان را به سمت بهشت ببرد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده عنوان کرد: در واقع حضرت فاطمه زهرا(س) با برنامه تربیتی؛ چه تربیت در حوزه غیر رسمی همانند نقش زن در خانه و چه نقشه برای تربیت در حوزه رسمی کشور و نظام آموزش و پرورش، چنین رسالتی را برعهده دارد. وی بیان کرد: بدون شک زن ماندن زن و به ویژه در ادبیات حوزه مطالعات زنان، یک ارزش است و حضرت آقا می‌فرمایند زن ریحانه است و بارها رهبری در فرمایشات خودشان به فرموده امام علی(ع) اشاره داشتند که به تعبیری، زن، قهرمانه نیست، یعنی نباید کار روی دوش زن بگذارید و زن، کارگر نیست و یا تعبیر می‌فرمایند زن، پادوی خانه نیست و اگر کار خانگی نیز انجام می‌دهد باز هم پادوی خانه نیست.

زن، باید زن بماند
علاسوند تصریح کرد: در این باره این گونه برداشت می‌شود که خانه داری برای زنان یک ارزش می‌تواند داشته باشد، اما این را نباید با پادویی اشتباه بگیریم و در شرایطی که می‌توان باری از دوش زن برداشت باید این کار انجام شود و در منظومه فقهی نیز حتی اگر دستمزدی برای آن قرار می‌دهد مقصد و هدفی دارد، یعنی این انسان کارگر بی‌اجر و مواجب نیست و فداکاری‌اش مورد تقدیر باشد و بنابراین زن، باید زن بماند. وی خاطرنشان کرد: رهبری می‌فرمایند زن محور گرمای خانواده است و یک گرمابخشی عاطفی برای زنانگی است؛ یعنی صلابت و خشونت و صدای کلفت در مختصات زنانگی نیست و زن از جنس عاطفه و مهربانی و لطافت و انرژی بخشی بماند؛ شاید زنان هم بتوانند در رشته‌های ورزشی مختلفی، شرکت کنند و چنین توانایی را هم داشته باشند، اما مساله این است که بحث توانستن نیست، بحث ریحانه بودن زن است.

زنان را با روحیه مردان و یا مردان را با روحیه زنان بارآوردن، کار درستی نیست
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده گفت: اینکه انسان‌ها می‌توانند در تعلیم‌پذیری و اجتماعی شدن و نقش زنانه شدن و مردانه شدن را یاد بگیرند و خودشان را اجتماعی کنند این رویکرد درستی است و زنان را با روحیه مردان و یا مردان را با روحیه زنان بارآوردن، کار درستی نیست. وی افزود: باید زنان در بسیاری از زمینه‌ها، از حضرت زهرا(س) الگو بگیرند؛ ایشان در عشق‌ورزی و همسرداری، شاید دوم ندارد و بانویی که این گونه از اقتدارش صحبت می‌کنیم، می‌بینیم یک دیوان شعر و غزل از ایشان برجای مانده که برای علی گفته است، در حالی که 4 فرزند کوچک دارد و با آن شرایط سخت، احساس خودش را نسبت به امیرالمومنین حفظ کرده و حتی فرزندان را غرق در محبت می‌کند. علاسوند عنوان کرد: حضرت فاطمه(س)، برای پدرش، ام‌ابیها و برای همسر، معشوقه و برای فرزندان، مادری حامی است و جنس این محبت‌ها با هم فرق می‌کند و ایشان، قدرت عاطفی بالایی دارند؛ گاهی در زندگی ما، این نقش‌ها به تضاد می‌رسند. وی بیان کرد: حضرت آقا تعبیری دارند که خدا در زن دیده که این همه جانبگی را طلب کرده است، یعنی می‌توانسته جوانب مختلف را بروز دهد و محقق کند و برایش تکوینا مقدور بوده است؛ پس شخصیت زن، زن بماند تا دنیا را از عاطفه و مهرورزی محروم نشود.

این استاد حوزه و دانشگاه در خصوص اینکه زن با مادری، تکامل پیدا می‌کند تصریح کرد: ممکن است کسی ازدواج نکند و یا نتواند مادر شود و یا اینکه بگوید نمی‌خواهم مادر شوم، هر چند یک قرائت از بیانات رهبری این است که مادر شوید تا جمعیت کم نشود، اما حرف اصلی ایشان؛ مادری کردن است نه فقط فرزندآوردن؛ چرا که نفس مادری کردن و رابطه مادری نسبت به فرزند منحصر به فرد است. رهبری بارها تکرار کردند که فرزند باید با سرانگشتان مادر تربیت شود،ممکن است یک مربی متخصص و حرفه‌ای کودک را پرورش دهد، اما نقش مادری برای فرزند، منحصر به فرد است و این رابطه طبیعی و غریزی است، در طول تاریخ مادران همیشه مراقبان بهتری برای فرزندان بودند و هیچ کس به اندازه مادر، نگرانی سعادت و شقاوت فرزنش را ندارد. علاسوند خاطرنشان کرد: پس درک درستی از این پیدا می‌کنیم که الگوی ما زنانگی و مادرانگی است و بعد می فرمایند زنِ رهبر؛ جالب این است که به شخصیت اجتماعی نیز توجه دارند و بارها می‌فرمایند زن باید شخصیت اجتماعی داشته باشد؛ پس طبق این منویات باید دختران را دارای شخصیت اجتماعی و مسئولیت پذیری و احساس رهبری اجتماعی باربیاوریم.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده گفت: اگر مادران، دختران خود را با تمرکز پروراندن شخصیت اجتماعی بار بیاورند، این قدر دغدغه‌های دختران، بدن‌مند نمی‌شود و اولویت برای دختران، فکر و ذهن و عقل و قلب خواهد شد، ضمن اینکه دختران با شخصیت اجتماعی می‌توانند ببینند در اجتماع چه می‌گذرد و چه معضلاتی وجود دارد.
وی افزود: در واقع باید حس‌گرهای دختران نسبت به فقر و معضلات و رفع مسائلی چون فساد و رشوه در جامعه حساس بوده و کنشگر باشند و برایشان مهم باشد در دنیا چه می‌گذرد و برای نمونه در غزه چه خبر است.ایشان بیان کرد: بیش از 70 سال مساله غزه برای مردم دنیا مهم نبود و در یکی دو سال اخیر، بسیاری از مردم نسبت به این موضوع احساس مسئولیت کردند و شخصیت اجتماعی آنها، ظلم ستیز شد. وی تاکید کرد: لذا باید دختر و زن نیز در مقابل جامعه احساس مسئولیت و رهبری و قیادت داشته باشد؛ همانطور که وجود مقدس حضرت زهرا(س) در سن کودکی نیز در شرایطی که پیامبر(ص) گرفتار شعب ابی طالب بودند، سرشار از احساس مسئولیت اجتماعی بود و بارها اهانت کنندگان به پیامبر(ص) را توبیخ می‌کردند و اساسا این طور آماده شده بود که با قدرت‌های جامعه خودش این گونه شروع به سر ناسازگاری کند و طوفانی شود.

دکتر علاسوند عنوان کرد: این کودکی که در دامان حضرت خدیجه(س) رشد می‌کند، محدودیت وجود عنصری خود را به عنوان کودک پذیرفته و در عین حال با نمادهای شخصیت اجتماعی زندگی می‌کند؛ ایشان مواسلات اجتماعی دارد و نخستین زنی است که از خاک شهید حمزه سیدالشهدا تسبیح درست کرد و نسبت به نمادهای شجاعت و غیرت و شهدا این حساسیت را داشت. وی ادامه داد: ایشان حتی نسبت به رهبری جامعه از جهات مختلف حساسیت دارد و در فدک با خطبه‌هایی که پر از المان‌های شجاعت و رهبری است، به دنبال کنشگری و اثربخشی است و گاهی به حسنین می‌فرمودند روی منبر بروید و به سوالات مردم پاسخ گویید و اساسا همه اینها مسیر پروراندن و شکوفایی است.
این استاد حوزه گفت: شکوفاندن ویژگی‌های ذاتی انسان بسیار مهم است و قرآن می‌گوید برنامه ما این است که رهبر تربیت کنیم و پیامبر(ص) نیز براساس آن فرزند تربیت می‌کند که آن گونه به سخنرانی می‌پردازد و در خطبه‌هایش از تمام ظرفیت کلمه و استدلال استفاده می‌کند و با مهاجرین به گونه‌ای و با انصار به گونه دیگر و با مردم جور دیگری مکالمه می‌کند. وی افزود: فاطمه(س) زنی است که جریان را به گونه‌ای قیادت و رهبری می‌کند که زنان نیز از ایشان در برابر همسران خود دفاع می‌کنند و حق را به دختر پیامبر(ص) می‌دهند، ایشان در خطبه‌ای مفصل، عملکرد مردها را تبیین می‌کند و می‌گوید این دعوای بین بنی امیه و بنی هاشم نیست، بلکه این دعوای تاریخی انسان‌های مومن و مقتدر با ظالمان است و این گونه سخن می‌گوید که مردم کوچه و بازار نیز بفهمند و جامعه آن را حساس می‌کند.

دکتر علاسوند خاطرنشان کرد: بین بینش سیاسی و عمل سیاسی و منصب سیاسی تفاوت است، اما همه دعواها روی منصب رفته در حالی که بینش بسیار مهم است؛ رهبر انقلاب بارها روی بینش سیاسی به خصوص در بین دانشگاهیان تاکید داشتند؛ چرا که وقتی بینش باشد مباحث متعالی، اهمیت پیدا می‌کند و دیگر مسائل پیش پا افتاده اهمیت ندارد.
وی بیان کرد: وقتی رهبری روی شخصیت اجتماعی تاکید می‌کنند، یعنی شخصیت، پست نشود و دل‌مشغولی‌ها، بی‌اهمیت نباشد؛ همانطور که حضرت صدیقه طاهره به سهم خودشان می خواهند دل مشغولی‌های این زنان را اوج دهند و کنش سیاسی شکل می‌گیرد. این استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: کنش سیاسی اشکال مختلفی دارد و هر کس به توان خودش باید قدمی بردارد؛ ما زنان بزرگی داشتیم که از فدائیان ولایت و ائمه اطهار بودند، شخصیتی همانند آمنه بنت شرید همسر عمرو بن الحمق یکی از یاران خاص امام علی(ع) بود که داستان درگیری او با معاویه و اطرافیانش و به چالش کشیدن آنها در برخی کتب تاریخی بیان شده و وقتی از دنیا می‌رود معاویه در اوج شادی، همه شامات را شیرینی می‌دهد که این زبان حق گو بسته شده است. وی تصریح کرد: حدیثی از امام رضا(ع) در کتاب حجت اصول کافی در مورد مختصات امامت و رهبری آمده است و ایشان فرموده امامت، خلافت و حکومت نیست و می‌فرماید امامی که حاکم و خلیفه است از مادر مهربانتر و از پدر دلسوزتر و از هر معلمی اگاهی بخش‌تر است یعنی امام شئونات مختلفی دارد. علاسوند اظهار داشت: لذا می‌بینیم حضرت زهرا(س) گاهی از اصحاب احوالپرسی می‌کردند و جویای حال اصحاب می‌شد و همینطور در مورد زنان جامعه این گونه بودند و این خصلت رهبری است، بنده روایتی را در کتاب زنان در سیره پیامبر(ص) آورده‌ام که حضرت رسول(ص) گاهی وقتها به ایشان شهیده می‌گفت و ایشان را به شهیده معروف کرده بود و بعدها در این مسیر شهید شد و فرمود به شهیده سر بزنید.

وی ادامه داد: در واقع ایشان زنی عالمه بود و و کتاب می‌نوشته و علم تاریخ و احکام می‌دانسته و پیامبر(ص) به ایشان می‌فرموده در خانه خودت اذان و اقامه بگو و زنان به تو اقتدا کنند و احکام بگو و پیامبر این شخصیت را پاس می داشت و این پاسداشت مهم است؛ این الگوهای اجتماعی در این مسیر باید ساخته شوند ولی این وجه دیگری دارد که وجه دلسوزی و دلجویی است و فاطمه زهرا(س) حتی به این شئون اهمیت می‌داد تا این حد جامع و آگاه بودند و این الگوی مهمی است. این استاد بیان کرد: این محوریت زن، مادر و رهبر یا مسئول، یک عبارت بسیار خوب است که حضرت آقا آن را به کار بردند و آنچه از این بیانات استخراج می‌کنیم، شخصیت مسئول ایشان در مقابل جامعه است؛ زنان الگو این ویژگی‌ها را دارند که ضمن پاسداشت حریم خانه و گرمابخشی به خانه و حفظ زنانگی و تاکید بر مادرانگی، نسبت به امر اجتماعی این بینش و آگاهی را داشتند و توانستند در سطوح مختلف از یک قله‌ای تا دامنه به جامعه خدمت کنند.