دکتر محبوبه مباشري، رييس دانشگاه الزهرا(س) در نشست نقد و بررسي کتاب «فمنيسم و زيبايي‌شناسي» گفت: «کرس‌مير» (نويسنده کتاب) تعريف جامع و ثابتي از هنر فمنيستي ارايه نمي‌کند. شايد به اين دليل که فمنيست‌ها نتوانسته‌اند تاکنون به باور مشترک اجتماعي و سياسي از هنر برسند.
به گزارش خبرگزاري کتاب ايران(ايبنا)، نشست نقد و بررسي کتاب «فمنيسم و زيبايي‌شناسي» نوشته «کارولين کرس‌مير» در سراي اهل قلم برگزار شد. دکتر محبوبه مباشري، رييس دانشگاه الزهرا(س) به عنوان منتقد، افشنگ مقصودي، مترجم و احسان عباسلو، به عنوان دبير در اين نشست حضور داشتند.
در ابتدا محبوبه مباشري خلاصه‌اي از بخش‌هاي مختلف کتاب ارايه کرد و گفت: مانند ساير آثار کرس‌مير، نويسنده در اين کتاب نيز به موضوع فلسفه و زيبايي شناسي با رويکرد فمنيستي مي‌پردازد. به گمان من اين کتاب کاملا فلسفي است و از ديدگاه فلسفه و فمنيسم به زيبايي‌شناسي نگاه مي‌کند.
وي به باب‌بندي‌هاي مفيد کتاب اشاره کرد و گفت: نويسنده در ذيل هر يک از آنها موضوعات را به خوبي طبقه‌بندي کرده است. همچنين انگاره‌هايي در اين کتاب براي فهم بهتر مطلب به چشم مي‌خورند که البته مترجم برخي از آنها را به دليل منطبق نبودن با فرهنگ بومي ما حذف کرده است.
مباشري درباره ترجمه کتاب گفت: به‌يقين کار ترجمه دشواري‌هايي را به همراه دارد. تحصيلات من در رشته ادبيات فارسي است، شايد به همين دليل درک اين کتاب فلسفي چندان برايم آسان نبود، اما احساس مي‌کنم اين مشکل فهم بيشتر به دليل ضعف‌هاي ترجمه باشد.
وي افزود: برخي مترجم‌ها بسيار به متن وفادارند و اين وفاداري در پاره‌اي از موارد سببب بدفهمي و گنگي مطلب مي‌شود. برخي از آنان نيز روش ترجمه آزاد را در پيش مي‌گيرند که اين امر نيز به ذبح مطالب اصلي منتهي مي‌شود. ترجمه اين کتاب نيز بسيار دشوار بود و گاهي مجبور به چند بار خواندن بعضي بخش‌ها مي‌شدم.
رييس دانشگاه الزهرا(س) در ادامه به برخي محسنات کتاب اشاره کرد و گفت: نمايه، کتاب‌شناسي کامل و همچنين واژه‌نامه فارسي انگليسي و انگليسي فارسي برخي ديگر از امتيازات مثبت اين اثر به شمار مي‌آيند. همچنين سبک نويسنده با وجود پرداختن به مسايل فلسفي، روان است.
وي با بيان اين که «از ديدگاه فمنيست‌ها پيوند محکمي ميان جنسيت و فرهنگ وجود دارد و اين جنسيت است که فرهنگ را شکل مي‌دهد» گفت: به اعتقاد نويسنده، ديدگاه سنتي برتري مرد در آثار هنري نيز وجود دارد، زيرا تصور مي‌شد که تنها مردان که موجودات برترند، قادر به خلق آثاري والا نظير آثار هنري‌اند.
مباشري ادامه داد: نويسنده معتقد است نگاه تاريخي، نبوغ را ويژه مردان مي‌داند، اما فمنيست‌ها به اين نبوغ واکنش نشان داده، تمام ارزش‌هاي زيباشناختي گذشته را رد مي‌کنند. از جمله اين موارد به شمار آوردن صنايع دستي به عنوان هنر است.
وي با بيان اين که «جهان ذهني مردان طبق تصور تاريخي، آسماني و ذهن زن را زميني و مادي و مرد نماد عقل و زن نماد احساس است» گفت: صنايع دستي نيز که در گذشته مهارت زنان به شمار مي‌آمدند نيز با همين نگرش و به دليل اين که امري مادي و کاربردي محسوب مي‌شد، جايگاهي ميان آثار هنري پيدا نکرد.
در ادمه عباسلو سوالي مطرح کرد و گفت: اگر ذهن زنان در گذشته زميني و نماد احساس به شمار مي‌آمد، پس چرا «آتنا» به عنوان الهه خرد در يونان باستان زن است؟ همچنين فمنيست‌ها معتقدند تبعيض‌هايي که در طول تاريخ به زنان روا داشته شده، عامدانه و بر اساس توطئه از پيش تعيين شده مردان بود، در حالي که بستر تاريخي زمينه‌ساز چنين رفتارهايي بوده است.
مباشري پاسخ داد: درباره اسطوره‌هاي آفرينش مباحث گسترده‌اي وجود دارد و نمي‌توان به اجمال درباره آنها توضيح داد، اما بايد گفت که رب‌النوع‌هايي مؤنثي نظير آتنا و آفروديت بعدها جاي خود را به مردها مي‌دهند تا دست‌يافتني شوند.
وي به سوال دوم عباسلو نيز چنين پاسخ داد: ديدگاه کرس‌مير همان‌گونه که خودش مي‌گويد، فمنيستي است. توطئه از پيش تعيين شده از سوي مردان براي ظلم به زنان وجود نداشت، اما با اين وجود نمي‌توان ظلم‌هايي که در به زنان روا داشته شد را انکار کرد. تاريخ نيز توسط مردان نوشته شده است، به همين دليل شايد از هنرمندان زن سخني به ميان نيامده باشد.
مباشري در ادامه به بيان نقدهايش از اين کتاب پرداخت و گفت: نويسنده نظراتش درباره هنرهاي مختلف را بيان مي‌کند، اما هنگامي که به هنر فمنيستي مي‌رسد، تعريف جامع و ثابتي را ارايه نمي‌دهد. فمنيست‌ها از دوره شکل‌گيري نتوانستند به باور مشترک از هنر در حوزه اجتماعي و سياسي برسند. اين ضعف در ديدگاه زيبايي‌شناسي نيز ديده مي‌شود.
وي افزود: فمنيست‌ها به دگرگوني انگاره‌هاي هنري معتقدند، زيرا به باور آنان اين انگاره‌ها چهره‌اي بيروني و کام‌جويانه از زنان را به نمايش مي‌گذارند.
عباسلو نيز به برخي تناقضات در اين کتاب اشاره کرد و گفت: ادله‌هايي که نويسنده براي رد نظرات زيبايي‌شناختي گذشته ذکر مي‌کند، به نوعي ناقض آراي خودش نيز هست.
مباشري با اشاره به والا خواندن زنان از سوي نويسنده گفت: وي اين والايي را تشريح نکرده و به همين سبب خواننده را با مفهومي گنگ روبه‌رو مي‌کند. البته به گفته کرس‌مير اين کتاب مقدمه‌اي بر جنسيت و زيبايي‌شناسي است، بنابراين ممکن است اين گنگي در آثار بعدي او برطرف شود.
وي افزود: کرس‌مير نقش زنان در ادبيات به ويژه رمان را بسيار تأثيرگذار و پيشرو توصيف مي‌کند، اما در نگرش او به ادبيات زنانه تناقض وجود دارد، زيرا ادبيات فمنيستي برخلاف رمان‌هاي نوشته شده توسط زنان، روند منطقي ندارند و سرشار از تشبيه و استعاره‌اند.
افشنگ مقصودي، مترجم کتاب، در اين نشست سخنراني نکرد و تنها اشکالاتي که به ترجمه وارد آمده بود را پذيرفت. به همين دليل مباشري تنها سخنران بود و در لابه‌لاي اين سخنراني عباسلو نيز سوالاتي مطرح مي‌کرد.
اين نشست با پرسش و پاسخ حاضران پايان يافت.
