معرفي: حجه الاسلام والمسلمين هدايت نيا دبير علمي همايش بين المللي حقوق خانواده ،عضو هيات علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي و عضو گروه حقوق اين پژوهشگاه است.وي از پژوهشگراني است که در يک دهه اخير تمرکز مطالعاتي خود را بر روي حوزه هاي مختلف مرتبط با حقوق خانواده گذاشته است و در اين راه تا کنون مقالات علمي متعددو کتابهايي نيز نگاشته است.وي همچنين در دانشگاههاي معتبر در تهران و قم به تدريس در دانشکده هاي حقوق با رويکرد تخصصي به مسائل حقوق خانواده مشغول است.
س :با تشکر از شرکت شما در اين مصاحبه بعنوان اولين سئوال ، لطفا بفرماييد علت و انگيزه برگزاري اين همايش چه بوده است؟
ج :از نظر اسلام، خانواده بنايي محبوب و مقدس و مايه آرامش و تکامل انسان به شمار ميرود. قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز همسو با آموزههاي دين مبين اسلام، از خانواده به «واحد بنيادي جامعه» ياد کرده است و در اصل دهم قانون اساسي جمهوري اسلامي تاکيد شده است که تمام قوانين و مقررات و برنامه ريزيهاي مربوط به خانواده بايد در جهت آسان کردن تشکيل خانواده، پاسداري از قداست خانواده و استواري روابط خانوادگي بر پايه حقوق و اخلاق اسلامي باشد. بديهي است که براي نيل به اهداف فوق، بايستي خانواده و قوانين مربوط به آن در کانون توجه همه مراجع تقنيني، اجرايي و قضايي باشد.با وجود اين تاکيدات در قانون اساسي به نظر ميرسد که الزامات مذکور در اصل دهم قانون اساسي تا کنون به خوبي محقق نگرديده است. به استناد آمارهاي موجود، جوانان تمايل زيادي به تشکيل خانواده ندارند؛ بيگمان يکي از دلايل آن، دشواري تشکيل خانواده ميباشد. همچنين، با توجه به آمارهاي ارائه شده از سوي مراکز مسئول، روابط خانوادگي استحکام و استواري لازم را ندارند و حجم بالاي مراجعات خانوادهها به مراجع قضايي و شبه قضايي نگران کننده است. اين وضعيت مختص ايران اسلامي نيست و در ساير کشورهاي اسلامي نيز وضع کم و بيش به همين منوال است.لذا اين وضعيت خانواده در کشورهاي اسلامي ايجاب مينمايد که در اين حوزه اقدامات اساسي صورت گيرد که برگزاري اين همايش نيز يکي ازاقدامات است.
س : با توجه به فرمايشات شما در سئوال قبل ،در اين همايش به کدام حوزه از مسايل خانواده پرداخته خواهد شد؟
ج : مهمترين کارهاي لازم، بازنگري در قوانين خانواده و مطالعات تطبيقي است. به همين دليل، مرکز امور زنان و خانواده رياست جمهوري و پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي به طور مشترک اين همايش تخصصي بين المللي را در حوزه حقوق خانواده (همزمان با دهه فجر انقلاب اسلامي) برگزار مينمايد. اين نشست تخصصي اهداف متعددي را تعقيب ميکند که امور زير از جمله مهمترين آن است:
تقويت و تقريب انديشهها در حوزه حقوق خانواده،
همگرايي بيشتر در مقررات و قوانين خانواده،
دستيابي به راهکارهاي استحکام بيشتر بنيان خانواده،
بهرهمندي از تجارب کشورهاي اسلامي در حوزه حقوق خانواده.
اين نشست تخصصي که به مدت سه روز، در روزهاي 19 و 20 و 21 بهمن ماه در تهران، با حضور کارشناسان و صاحبنظران و نيز مولفين و مدرسين حقوق خانواده ايران و کشورهاي مختلف (ايران ،مصر،مغرب،لبنان،آمريکا،افغانستان ،اتريش و...) برگزار ميگردد، قوانين و اسناد مربوط به خانواده کشورهاي اسلامي، به ويژه کشورهاي ايران، مصر و مراکش مورد بررسي و مطالعه تطبيقي قرار ميگيرد.
س : همانگونه که جنابعالي فرموديد تمرکز اين همايش بر حقوق خانواده است.لطفا بفرماييدکه چه حوزه هاي تخصصي در حوزه مسايل خانواده مورد توجه همايش خواهد بود؟
ج: در جلسات متعددي که تا کنون در مورد نحوه برگزاري اين نشست تخصصي منعقد گرديد، تصميماتي اتخاذ گرديده است؛ با توجه به تنوع موضوعات حقوق خانواده، کارشناسان داخلي و خارجي در قالب چهار کميته گرد هم جمع ميشوند. اين کميتهها عبارتاند از:
رويکرد کلان (بر اساس مباني) به حقوق خانواده،
روابط زوجين،
حقوق اولاد،
شيوه دادرسي دعاوي خانوادگي.
هر کميته در قالب يک نيمروز، اهمّ مباحث مربوط به خود را مورد بحث و بررسي قرار ميدهد.در اين نشست سه روزه، موضوعات متعددي از حقوق خانواده در قالب چهار گميته مذکور موردبحث و بررسي قرار ميگيرد.
همچنين، برخي موضوعات مهم، مبنايي و کاربردي حقوق خانواده نيز شناسايي گرديده و براي نگارش مقاله در مورد آن با کارشناسان هماهنگي گرديده است.عناوين و موضوعات برخي مقالات به شرح زير است:
1. عدالت جنسيتي
2. ظرفيت حقوق و سياستگذاري حقوق خانواده
3. رويکرد حمايتي به خانواده
4. مسکن زن پس از انحلال نکاح (فوت شوهر)
5. رويکردهاي حقوقي به تعدد زوجات
6. شکلهاي ازدواج (غيردايم)
7. نقد و بررسي ضمانت اجراهاي کيفري در حقوق خانواده
8. خشونت در روابط زوجين
9. مصالح کودک و اثرات حقوقي آن
10. خشونت عليه کودک (کودکآزاري در خانواده)
11. اصول و مباني دادرسي در دعاوي خانواده
12. سلب حق از طريق شرط ضمن عقد
و....
اين مقالات و موضوعات که در نشست تخصصي ارائه ميگردد در قالب مقالات نسشت تخصصي بين المللي حقوق خانواده منتشر خواهد شد.
اميد است که اين تلاشها به همگرايي و همدلي بيشتر ميان کشورهاي اسلامي انجاميده و در شناسايي نقايص احتمالي حقوق خانواده ايران گامي مفيد و موثر باشد.
س: آيا اين رويکرد جديد به حقوق خانواده صرفا در قالب برگزاري اين همايش است يا قصد داريد اين فعاليت را به طريقي ادامه دهيد؟
ج: سئوال بسيار خوبي است .با مذاکرات اوليه اي که بين مرکز امور زنان وخانواده رياست جمهوري و پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي انجام شده است ،تلاش خواهيم کرد که انشاء الله اين همايش بصورت يک نشست تخصصي بين المللي دوسالانه در حوزه مسائل مختلف حقوق خانواده با رويکرد تخصصي به مسائل مبتلا به در کشورهاي اسلامي برگزار گردد تا از اين طريق ضمن بررسي و ارائه راه حل به مراجع ذيربط داخلي بتوانيم جمهوري اسلامي ايران را به عنوان يکي از کشورهاي پيشرو در حوزه مسائل حقوق خانواده در سطح منطقه ،کشورهاي اسلامي و جهاني معرفي نماييم.
با تشکر از شما براي اختصاص وقت خود براي شرکت در اين مصاحبه
