کميته جهاني حقوق زن و کودکان مسلمان وابسته به شوراي جهاني تبليغ و امداد رساني، در حاشيه نوزدهمين نشست هيات رئيسه اين شورا "منشور خانواده در اسلام" را تصويب کرد.
اين نشست روز چهارشنبه 9سپتامبر 2007(18مرداد1386) به رياست "دکتر محمد سيد طنطاوي" شيخ ازهر در قاهره برگزار شد.
مهندس "کاميليا حلمي" رييس کميته جهاني حقوق زن و کودکان مسلمان در اين رابطه گفت: اين منشور که تدوين آن 7سال به طول انجاميد مرجع کليه جامعه هاي مسلمان، دولتمردان و سازمان هاي غيردولتي کشورهاي اسلامي خواهد بود و با هدف مقابله با ديگر منشورهاي بين المللي که به فروپاشي کانون خانواده ها مي انجامد، تهيه شده است.
وي با اعلام اينکه اين منشور آماده ، چاپ وانتشار و کار ترجمه آن با حمايت بانک توسعه اسلامي و همکاري داوطلبانه انديشمندان در جريان است گفت :اين اولين منشور اسلامي دربرگيرنده ي حقوق و وظايف افراد خانواده بر اساس تعاليم اسلام است.
وي افزود منشور خانواده در اسلام از سوي کميته جهاني حقوق زن و کودکان مسلمان به کشورهاي اسلامي ارايه خواهد شد تا به عنوان مرجع مسائل وقوانين خانواده مورد استفاده قرار گيرد.
حلمي همچنين تاکيد کرد که اين منشور زمينه را براي مقابله با مواضع ضد ارزشي سازمانهاي جهاني، فراهم خواهد کرد.
دکتر "محمد عماره " انديشمند مسلمان نيز در خصوص اهميت اين منشور گفت: "ما با شيطاني روبر هستيم که تلاش دارد افکار خود را بر تمام جهان بويژه جهان اسلام تحميل کند. آغاز اين اقدامات شيطاني به "کنفرانس جمعيت" سال 1994برمي گردد که در آن از دولت ها ، ديگر نهادها و حتي موسسات ديني خواسته شد که تشکيل خانواده را نه با ازدواج که با هر ارتباط زن و مرد بشناسند.
وي افزود: اهميت اين منشور به آن برمي گردد که با ايده هايي چون "مخالفت و تحريم ازدواج زودهنگام" و " آزادي فعاليت هاي جنسي" که دشمنان در رواج آن در ميان مسلمانان موفق شدند، مقابله مي کند.
عماره تاکيد کرد که تمامي اين ايده ها شيطاني است و چهره زشت تمدن غربي که تلاش دارد با جهاني سازي مجموعه ارزشها ي اديان الهي را زير پا بگذارد، نمايان مي کند.
وي با اعلام اينکه خانوده هسته اصلي يک ملت را تشکيل مي دهد وبا سست شدن پايه هاي آن جامعه دچار سردرگمي، بي هويتي وخودباختگي مي شود گفت هدف اصلي اين منشور مقابله با تلاشهاي مغرضانه عليه هسته اوليه جامعه يعني خانواده است.
دکتر عماره، منشور خانوداه در اسلام را يک اقدام هدفمند براي مقابله با افکار شيطاني دانست و گفت: نمي توان با سروصدا با چنين حملاتي مقابله کرد. اين مساله مستلزم ارايه طرح جايگزين بود واز همين رو کميته اي که بر منشور خانوداه در اسلام نظارت داشت در يک اقدام مثبت طرح جايگزين را با عنوان آيين نامه خانواده ارايه داد.
وي با اعلام اينکه اين منشور نه تنها منشور خانواده مسلمان که متعلق به تمامي خانواده هاست گفت: "زمان آن فرا رسيده است که به طور صريح اعلام کنيم که وحدت ملي در کشورهايمان نيازمند وحدت قانون ، وحدت مدارس و وحدت دادگاه هاست بويژه اينکه برادران مسيحي کشورمان قوانين احوال مدني خاص خود را ندارند و به اعتراف خود آنان احوال مدني آنان برگرفته از فقه شافعي است از اين رو اين منشور نبايد مختص به خانواده مسلمان بلکه بايد شامل آندسته ازخانوداهايي باشد که به ارزشهاي اديان الهي پايبند باشند.
وي همچنين خواستار ترجمه اين منشور به زبانهاي ديگر شد ولي در عين حال تاکيد کرد که اين منشور ابتدا بايد به زبانهاي شرقي واسلامي با هدف حفظ ونگهداري کانون خانواده مسلمان و سپس به زبانهاي غربي ترجمه شود.
اين انديشمند مسلمان در ادامه افزود : " در وهله اول بايد ملت خود را مصون کنيم سپس اين طرح را به ديگر ملت ها ي مشتاق هدايت ارايه دهيم . اميدوارم که رسانه ها نيز به اهميت اين منشور توجه کنند همچنانکه اميدوارم که پايگاههاي اينترنتي موسسات ديني نيز اقدام به انتشار اين منشور کنند و رسانه ها نيز در حد وسيعي به آن بپردازند.
محتواي منشور
دکتر "عبدالطيف محمد عامر" استاد الهيات دانشکده ي حقوق دانشگاه "الزقازيق" که عضو کميته تدوين منشور نيز مي باشد در خصوص محتواي آن گفت: اين منشور منشا اصول جديد نيست بلکه براي ايجاد پيوند ميان اصول جديد و اصول قديم که از کتاب خدا و سنت پيامبر، برگرفته شده اند، تهيه و تدوين شده است . اين منشور براي رويارويي با تصورات غريب غرب از خانواده آماده شده است. اين منشور نه تنها جايگزين منشورهاي غربي مشابه است که براي مقابله با اين منشورها تهيه و تدوين شده است.
وي افزود: اين منشور متشکل از 164ماده در 5 فصل بهمراه توضيحات مورد نياز است . فصل اول آن دربرگيرنده اصول وارزش ها ومفاهيم اصلي متمايز شدن انسان از ديگر مخلوقات وخليفه الله بودن انسان در زمين، تساوي در خلقت، تنوع ويژگي هاي عمومي انسان ، تکامل زن و مرد با در نظر گرفتن ويژگي هاي خاص هرکدام از لحاظ دين، تقسيم وظايف و ايفاي نقش بنا به ويژگي هاي خلقت آنان ، ساختار اجتماعي کانون خانواده و ازدواج و معناي همه جانبه خانواده است.
وي اظهار داشت: اما فصل دوم آن متضمن مسئوليت جامعه در برابر تشکيل خانواده، حمايت از آن، تشويق جوانان به ازدواج، فراهم کردن شرايط ازدواج، حل مشکلات جوانان ، تعيين وظايف جامعه در مقابل ازدواج و جلوگيري از فروپاشي کانون خانواده ، تامين شروط مندرج در عقد ازدواج، توجه به اهميت حضور شهود در ازدواج و اعلام آن با هدف مبارزه با تمامي روشهاي نامشروع ازدواج، محدود کردن شرايط طلاق، رعايت آداب ورسوم مورد توافق و مبتني بر اصول اسلام ،موافقت با دخالت خانواده هاي زن و شوهر براي حل مشکلات آنان و به رسميت شناختن حقوق و تعيين وظايف هرکدام از زوجين مي باشد.
عامر گفت اما فصل سوم اين منشور دربرگيرنده ي رابطه زن و مرد در مراحل خواستگاري،ا ازدواج و پس از آن، عقد ازدواج وشرايط لازم براي موفقيت ازدواج ، تعيين مفهوم برابري در ازدواج و تعيين وظايف هرکدام از زوجين، تعيين نقش خانواده در حل مشکلات و تبيين برخورد دو جانبه زن ومرد با يکديگر است.
اما فصل چهارم منشور به حقوق ووظايف کودکان در اسلام مرتبط مي شود. دکتر عبد الطيف در اين ارتباط گفت: اين فصل اهميت نگهداري از کودک از زمان تشکيل خانواده را تشريح مي کند بويژه اينکه اسلام بر نکاح، توليد مثل و حفظ و ادامه نسل تاکيد کرده است.
در اين فصل آمده است که توجه به کودک از زمان انتخاب مادر آن که نطفه را پرورش مي دهد، آغاز مي شود. اين بخش ابعاد آزادي و حقوق کودک ، آموزش، تامين منافع و راههاي حمايت از او را تبيين مي کند.
دکتر عامر در ادامه افزود: ابعاد فصل پنجم منشور از چارچوب يک خانواده کوچک فراتر مي رود وشامل خانواده بزرگ يعني جامعه، تکامل اجتماعي و جايگاه آن در اسلام ميشود. اين فصل متضمن مباحثي چون صله رحم، وجوب و استحباب آن با توجه به نوع رابطه خويشاوندي وارث در اسلام است.
وي اظهار داشت اين منشور با احکام کلي وصيتنامه، وقف وشروط هرکدام از آنها تمام مي شود. اين منشور بر اهميت وقف ميان خانواده که باعث گسترش روابط ميان اعضاي آن مي شود، تاکيد مي کند.
ضرورت آموزش اين منشور در دانشگاهها
دکتر " احمد المهدي" –عضو کميته تدوين منشور- در سخناني که در اين زمينه ايراد کرد گفت: اين منشور در زماني مناسب ودر شرايطي که امپراتوري هاي بزرگ، با نام جهاني سازي يا درواقع "آمريکايي سازي" براي از خودباختگي کشورهاي ديگر تلاش مي کنند، پا به عرصه گذاشت.
وي تاکيد کرد که اين منشور بمثابه ي سلاحي از سلاحهاي مقاومت است وبراي تحکيم پايه هاي فرهنگ اسلامي، يک ضرورت اجتناب ناپذيربه شمار مي رود. فرهنگ با فرهنگ نه با آنچه که مدعيان وطرفداران جهاني سازي در داخل و خارج کشور ديکته مي کنند، توسعه وگسترش مي يابد. آنانيکه در مقابل فرهنگ غرب رنگ باخته اند تلاش مي کنند به ابعاد مورد توجه غرب بپردازند ودر مقابل، از توجه غربي ها بهره مند شوند.
وي گفت اين منشور براي احياي فرهنگ و تعيين چارچوب روابط تهيه و تدوين شده است ومي تواند راهنماي مناسبي براي تمامي دانشگاههاي عربي باشد همچنانکه رسانه هاي همگاني بايد توجه ويژه اي را به آن معطوف کنند.
منشور ، قاموس انديشه هاي تربيتي وروابط خانوادگي
دکتر "بدرالماص" معاون دبيرکل شوراي اسلامي جهاني تبليغ و امداد در اين زمينه گفت: کميته جهاني زنان و کودکان مسلمان با تدوين اين منشور زمينه را براي ديگر سازمانهاي اسلامي هموار کرد بويژه اينکه بخش خانواده اين منشور بر اساس تعاليم اسلام پايه ريزي شده تا از متزلزل شدن خانواده جلوگيري بعمل آورد. منشور به عنوان يک مجموعه قانونمند مرجعي براي تمامي مسائل خانواده است.
ي افزود: اين مجموعه وظايف وحقوق افراد خانواده مسلمان را تعيين مي کند وبمثابه فرهنگ انديشه هاي تربيتي و روابط خانوادگي است همچنانکه بزرگترين اقدام از نوع خود در جهان اسلام به شمار مي رود.
الماص اظهار داشت کار ترجمه اين منشور به زبانهاي ديگر در جريان است تا بيشترين استفاده ممکن از آن بدست آيد.
وي با توجه به اهميت چنين منشورهايي در پيشبرد مسلمانان خواستار تدوين منشورهاي ديگري در زمينه هاي گفتمان، حقوق بشر، اطلاع رساني و انديشه هاي اسلامي شد.
يادآور مي شود که کميته تدوين منشور از دکتر "فتحي لاشين" مشاور وزارت دادگستري، دکتر"جمال الدين عطيه" مشاور مجمع فقه اسلامي جده و مدير طرح تبيين قواعد فقهي عربستان سعودي و دکتر "عبداللطيف عامر" استاد الهيات دانشکده حقوق دانشگاه "زقازيق" مصر تشکيل شده است.
در کميته تهيه منشور همچنين شخصيت هاي برجسته اي چون دکتر "يوسف قرضاوي" رييس اتحاديه جهاني علماي دين اسلام ورييس شوراي اروپايي فتوا، دکتر "علي جمعه" مفتي مصر، دکتر "احمد العسال" معاون رييس دانشکاه عالي اسلامي پاکستان، دکتر " احمد مهدي عبدالحليم" استاد دانشکده امور تربيتي دانشگاههاي الازهر وحلوان، دکتر "صلاح عبدالمتعال" استاد جامعه شناسي و مشاور مرکز پژوهشهاي جامعه شناسي و جنايي مصر ، دکتر "عبدالرحمن النقيب" استاد امور تربيتي دانشگاه المنصوره، دکتر "محمد عماره" انديشمند اسلامي و عضو مجمع پژوهشهاي اسلامي ، دکتر "محمد کمال امام" استاد قانون تطبيقي دانشکده حقوق دانشگاه اسکندريه و دکتر " مکارم محمود" استاديار رشته ادبيات دانشگاه الازهر، حضو دارند.
همچنين شمار زيادي از دانشمندان از سراسر دنيا در زمينه اصلاح منشور همکاري کردند از جمله دکتر "احمد الريسوني" کارشناس خبره مجمع فقه اسلامي جده (عربستان) ، دکتر "سامر مازن القبج" قاضي شرع و عضو هيات مديره انجمن خيريه عفاف اردن، دکتر "سعيد اسماعيل علي" استاد اصول آموزشي دانشگاه عين شمس قاهره(مصر) ، دکتر "سلمان بن فهد العوده" سرپرست پايگاه اينترنتي "الاسلام اليوم" و دبيرکل سازمان النصره رياض(عربستان) ، دکتر "شاديه کعک" استاد فقه تطبيقي بخش مطالعات اسلامي دانشگاه ملک عبدالعزيزجده (عربستان)، دکتر"صبري عبد الرووف محمد " استاد فقه تطبيقي دانشکده مطالعات اسلامي وعربي ويژه بانوان دانشگاه الازه (مصر)، دکتر "عبدالرحمن بن معلا اللويحق"مشاور وزارت امور اسلامي واوقاف وتبليغ وارشاد - رياض (عربستان) ، دکتر "عبدالمجيد بن عزيز الزنداني" بنيانگذار و رئيس دانشگاه الهيات ايمان يمن – صنعاء (يمن) ، دکتر عصام البشير وزير اوقاف پيشين سودان – خارطوم (سودان) ورييس موسسه وسطيه وابسته به وزارت اوقاف کشور کويت ، دکتر "علي احمد ندوي "کارشناس اول مجمع فقه اسلامي جده –عربستان سعودي ، دکتر غالب عبدالکافي القرشي وزير اوقاف پيشين و عضو مجلس نمايندگان يمن –صنعاء (يمن) ، دکتر "فاطمه نصيف" رييس کميته زنان اعجاز علمي جده (عربستان)، شيخ "فيصل مولوي " نايب رييس شوراي اروپايي فتوا- بيروت لبنان)، دکتر محمد الروکي "کارشناس خبره مجمع فقه اسلامي جده (عربستان) ، دکتر " محمد المختار محمد المدي" مدير انجمن هاي شرعي مصر ، دکتر "محمد عبد الرزاق السيد ابراهيم الطباطبائي" رييس دانشکده الهيات ومطالعات اسلامي کويت، دکتر "نوره خالد السعد" استاد جامعه شناسي دانشگاه ملک عبدالعزيز جده (عربستان)، دکتر "وفا علي السليمان الحمدان" استاديار فقه تطبيقي دانشکده علوم تربيتي دختران جده (عربستان) و دکتر "وهبه زحيلي" استاد دانشکده الهيات دانشگاه دمشق(سوريه) ورييس اتحاديه علماي دين شام.
در پايان اين مراسم استاد "کامل الشريف" دمير کل شوراي اسلامي جهاني تبليغ و امداد از آندسته از دانشمندان جهان اسلام که از هيچ تلاشي براي تهيه و تدوين اين منشور دريغ نکردند و در راه تعالي اسلام قدم برداشتند، با اعطاي نشان، تشکر وقدرداني کرد.
