نگاهي به کتاب «غريزه مادري»: نقد فمنيسم با غريزه‌اي انکارناپذير

 کتاب «غريزه مادري»  با حذف دو بخش از کتاب با عناوين «باروري» و «سقط جنين» در سال 2004 ميلادي در آمريکا چاپ و منتشر شد. نويسنده خود فمنيست است و مي‌کوشد در اين اثر از منظري جديد به بحث «ميل مادري» بپردازد؛ بحثي که امروزه در ميان طرفداران مکتب فمنيسم موضوعي چالش برانگيز به حساب مي‌آيد.

نويسنده، ميل مادري را امري آشکار، ارزشمند، مهم و مطرح در زندگي زنان معرفي مي‌کند که سبب تحولات شگرف روان‌شناختي در وجود آنها مي‌شود. 

«دافنه دمارنف» با بررسي مسائل تاريخي در قرن‌هاي مختلف دريافته است که از لحاظ تاريخي؛ دلايل بسياري وجود دارد که چرا غريزه مادري به ندرت موضوع تحقيق و کنکاش قرار گرفته است، چنانچه معتقد است در تاريخ بشريت، زنان در مورد مادر شدن، کمتر حق انتخاب داشته‌اند و در قرن نوزدهم نيز صنعتي شدن جوامع و شهرنشيني، الگوه‌هاي کاري و خانوادگي را براي هميشه تغيير داده است، به‌گونه‌اي که کار توليد به خارج از خانه انتقال يافته و بزرگ کردن فرزندان به اصلي‌ترين کار زنان تبديل شده است. اين تغيير، عقايد رايجي را پديد آورد و بزرگ کردن فرزندان به رسالت مقدس يک مادر تبديل شد، به گونه‌اي که طالب چيزي غير از آن بودن، عيب محسوب مي‌شد.

وي در ادامه با اشاره به سير تحولات به قرن بيستم و نقش‌هاي جنسيتي تحول اشاره مي‌کند مانند آن که زنان تحصيل‌کرده در حوزه‌هايي که زماني مردانه محسوب مي‌شدند؛ مانند پزشکي، روزنامه‌نگاري و حقوق، حضور گسترده‌اي دارند و تعداد مادراني که بيرون از منزل مشغول به‌کارند، بي‌سابقه است، اما دسترسي زنان به امکانات، مشکلات زناني را که مادر مي‌شوند را حل نکرده است. در واقع در دهه‌هاي 1960 و 1970 با ظهور مکاتب فمنيسم وقت گذاشتن براي فرزندان مانعي در برابر تحقيق آرزوهاي فرد عنوان مي‌شد، به گو‌نه‌اي که امروزه حضور موفق زنان در عرصه کار به مانعي در برابر صرف وقت با فرزندان تبديل شده است.

نويسنده کتاب با اشاره به فمنيست‌ها و اهتمامشان بر حقوق و فرصت‌هاي برابر براي زنان، معتقد است که آنها نمي‌توانند انگيزه مثبت؛ يعني ميل اصل ابراز به خويشتن که بسياري از زنان آن را با وظيفه مراقبت از فرندان عجين مي‌دانند، ارج بنهند، زيرا اين امر يکي از مباحث روانشناختي بسيار پيچيده و از لحاظ روان‌شناسي مبهم است که برخي از بازگشت مداوم زنان به عالم بچه‌داري نارحتند و آن را علامت يک سير قهقهرايي در عقايد فمنيست‌ها مي‌دانند.

نويسنده در اين اثر با مطرح کردن نگاه نظريه‌پردازان مختلف نسبت به عقايد فمنيستي و جايگاه تفکر آنان به مادر شدن زنان به عنوان مانعي در پيشرفت آنها مي‌نويسد: «شايد مشکل‌سازترين ميراث نسل مشخصي از فمنسيم ضد زندگي خانوادگي باشد که چگونه روي قضاوت زنان در مورد خودشان اثر گذاشته است، زيرا زنان از خود مي‌پرسند چه مشکلي دارند که نمي‌توانند خود را با اين موقعيت متعارض تطبيق دهند.»

«دافنه دمارنف» معتقد است که آنچه ما به آن نياز داريم، نگاه تازه‌اي به غريزه مادري است که هم به شرايط علمي زندگي کنوني زنان و نيز با در نظر گرفتن عقايد فرهنگي قدرت‌مندي که در ادراک زنان از خودشان نقش دارند، دست يابيم و به فهم رضايت بخش‌تر و پيچيده‌تري از آنچه زنان از مادري بدست مي‌آورند، برسيم.

نويسنده درپاسخ به اين بحث در 10 فصل به کاوش مي‌پردازد و به موضوعات غريزه مادري، فمنيسم، روانکاوي، لذت مادري، دودلي، مراقبت از فرزندان، نوجواني، ميانسالي، پدران و زماني براي فرزندان و نيز ضرورت توجه به غريزه مادري به عنوان يک اصل در زندگي زنان را در اين 10 فصل اشاره مي‌کند.

چاپ نخست کتاب «غريزه مادري» اثر «دافنه دمارنف» با ترجمه آزاده وجداني در شمارگان 3000 نسخه، 184 صفحه‌ و قيمت 22000 ريال از سوي انتشارات معارف منتشر و روانه بازار نشر شده است.