به گزارش روابط عمومي دفتر مطالعات و تحقيقات زنان، نشست عمومي با موضوع «رشد جمعيت در ايران» برگزار شد.
سميه عرب خراساني، عضو هيئت علمي دفتر مطالعات زنان، با اشاره به روند روبه کاهش رشد جمعيت در ايران اظهار داشت: هشدار درباره مسئلة جمعیت در ايران برپایه پیش‌بینی های جمعیت شناسان و سناریوی ارائه شده در سال 2011 سازمان ملل؛ اين موضوع را به مسئله‌ای جدی تبدیل کرده است. وي در ادامه افزود: مطابق این سناریو، ایران با روند رشد فعلی جمعیت در سال 1460 با نرخ 1.5 فرزند جمعیت به 46 میلیون می‌رسد که 53 درصدآن سالمند خواهد بود و در سال 1480 با نرح 1.5 فرزند، جمعیت به 31 میلیون می‌رسد که 47 درصد آن سالمند هستند.
عرب خراساني با اشاره به روند1.6- 1.8 رشد جمعیت در ایران گفت: این رقم باید به 2.1 برسد؛ به این معنا که اگر در ازای والدین دو فرزند وجود داشته باشد که جایگزین آنها شود، این رقم جایگزینی طبیعی است. یک‌دهم باقیمانده هم برای موارد فوت و مرگ و میر فرزندان است. به این ترتیب هر خانواده ایرانی باید 2 فرزند داشته باشد تا روند رشد جمعیت ثابت و رشد منفی ایجاد نشود. در حالیکه این رقم در مورد وضعیت کنوني خانواده ایرانی یک فرزند است، این نرخ سبب می شود نسل متولد شده نصف نسل قبل و نسل سوم 60 سال بعد متولد شوند و حجم جمعیتی آنها 8/1 حجم امروزی باشد.
کارشناس مطالعات زن و خانواده با توصیف اينکه ایران در وضعیتي موسوم به پنجره جمعیتی قرار دارد، افزود: اين وضعيت به این معناست که بیش از نیمی از جمعیت بین سنین 15-64 قرار دارد. ایجاد موقعیت کاری و استفاده از نیروی این جمعیت نکته مثبت آن به شمار مي‌آيد. اما بدون جایگزینی نیروی¬ جوانی که قادر به نگهداری و مديریت آنان باشد، سبب فراگیر شدن خانه های سالمندی، جمعیت غیر مولد، بیماری ها، هزینه های نگهداری بدون بازگشت و مساله امنیتی و دفاعی خواهد شد. چنانچه برژینسکی در مساله هسته ای از این راهبرد استفاده کرده است. وي در ادامه گفت: اين‌ها همه در حالی است که مطابق گزارش سازمان نظارت راهبردی، ایران گنجایش تأمین 83 میلیون نفر و طبق بررسی سازمان جمعیت‌شناسی، ایران ظرفيت گنجايش 200 میلیون نفر را دارد؛ البته با وجود روند فعلی در سال 1420 این جمعیت با رشد منفی و سالخوردگی، به 39 میلیون خواهد رسید.
عرب خراساني عوامل کاهش رشد جمعيت را به ترتيب: دانشگاه آزاد، تحصیل زنان، بالا رفتن سن ازدواج، تجرد قطعی زنان، اهمیت به کیفیت آموزش فرزندان، اوقات فراغت، سیاست‌های تنبیهی دولت ( فرزند چهارم)، ترویج سیاست‌های کنترل جمعیت، هم‌گرایی عمومی در برنامه کاهش جمعیت (شهری و روستایی)، اقبال زنان به برنامه‌های کنترل جمعیت، رایگان بودن اعمال جراحی کنترل بارداری، آموزش‌های اجباری تنظیم خانواده در دانشگاه‌ها و زوجین قبل از ازدواج، تحولات هویتی زنان، زندگی مدرن و فردگرایی، کاهش تمایل مردان به ازدواج و مسئولیت‌های خانگی، افزایش فاصله فرزندآوری، تغییر نگراش‌ها در فرزندآوری در دنیای نامطمئن و خطرناک امروزی، شهرنشینی، تغییر کارکرد خانواده، کاهش صله رحم، افزایش سن ازدواج، دخالت دولت، ناسازگاری زوجین، افزایش طلاق و بیکاری برشمرد.
وي با اشاره به اينکه بسياري عامل اقتصادی و فقر و کمبود منابع به‌ویژه منابع غذایی را از مهم‌ترین عوامل کاهش رشد جمعيت مي‌دانند اظهار داشت: تحقیقات نشان داده است که عامل اقتصادي دليل کاهش‌دهنده جمعیت نیست بلکه برعکس این توسعه‌یافتگی و بهبود شرایط اقتصادی است که باعث کاهش جمعیت شده است. عضو هيئت علمي دفتر مطالعات زنان با بيان اينکه سیاست‌های تشویقی بدون زیرساختهای لازم فایده‌ای ندارد گفت: بودجه سال 90، افزایش 2.2 بودجه کنترل جمعیت را دارد که بر خلاف سیاست‌های افزایش جمعیت است. اين در صورتي است که نرخ فرزندآوری در ایران20 پله از آمریکا پایین‌تر و اسرائیل دو برابر نرخ فرزندآوری ایران، دارای فرزند است. نرخ باروری در ایران پایین‌ترين مقدار در میان کشورهای مسلمان را داراست و رقیب اروپایی او آلبانی با رقم 1.5 است.
عرب خراساني در پايان تأکيد کرد: مسئله جمعیت برخلاف نظر برخی، مسئله‌ای موقتی نیست که بدون دخالت‌های مدیریتی قابل رفع باشد؛ بلکه نیازمند برنامه‌ریزی است و به گفتة کارشناسان، مسئله افزایش جمعیت نیازمند تأمین ساختارهای بنیادین و حرکت‌های عمیق فرهنگی است.
