به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات زن و خانواده، به همت گروه فقه و حقوق این مرکز جلسه هم اندیشی با موضوع «معیارهای تعیین جنسیت» روز سه شنبه 12 آبان ماه 1394 در دفتر قم مرکز تحقیقات زن و خانواده برگزار گردید. آنچه در ذیل می خوانید خلاصه ای از مباحث ارائه شده در این هم اندیشی است.
در ابتدای جلسه جناب حجت الاسلام دکتر مهکام با بیان اینکه اختلالات جنسی در سه گروه قابل بررسی هستند به تبیین این اختلالات پرداختند:
هرمافرودیده که دوجنسی واقعی محسوب می شود؛
دو جنسی های کاذب (intersex) که دارای ابهام دستگاه تناسلی هستند؛
ترنسکشوالیسم (transsexual) که دارای اختلال هویت جنسی هستند؛
ایشان بس از بیان تفاوت های موجود بین ژنوتیپ ها و فنوتیپ ها، به اختلالات جنسی دو دسته نخست (دو جنسی واقعی و دو جنسی کاذب) پرداخت.
این عضو هیات علمی موسسه امام خمینی(ره) در ادامه با بررسی ظهور نشانه های جنسیت در مراحل رشد انسان، تفاوت های موجود بین مذکر و مؤنث را از دوره جنینی تا بلوغ متذکر شدند و در یک دسته بندی کلی، معیارهای تشخیص جنسیت را به شرح ذیل معتبر دانستند، البته از نظر ایشان، دو مورد نخست در تشخیص جنسیت، اعتبار بیشتری دارد، :
1. کروموزوم (xx , xy) .
2- گنادهای اختصاصی (غدد تناسلی مذکر و مؤنث)
3. هرمون های مردانه و زنانه (تستسترون و استروژن)
4. فیزیک بدن (ظاهر بدن)
5. اندام
6. فعالیت جنسی
وی در پایان متذکر شد: با توجه به اینکه عمل های جراحی تغییر جنسیت، باعث تغییر کروموزوم و غدد جنسی نمی شوند، لذا نامگذاری عمل جراحی مذکور به «تغییر جنسیت» خطاست چرا که اساساً هیچ گاه تغییر جنسیتی رخ نمی دهد.
در ادامه جناب آقای دکتر ادیب زاده با اشاره به اینکه ترنس ها در کشور ما به اشکال متعدد حضور دارند و به طور دائم به حاکمیت مراجعه می کنند، بیان داشت که حاکمیت علم پزشکی و بخصوص روانپزشکی را متولی حل مشکلات آنها قرار داده است. ما نیز در روانپزشکی به این نتیجه رسیده ایم که در حال حاضر همه راههای درمانی از رفتار درمانی گرفته تا عمل جراحی تغییر جنسیت مشکلاتی دارند. ولی در حال حاضر رضایت بخش ترین درمان آنها عمل جراحی است لذا فعلا راهی بهتر از عمل جراحی سراغ نداریم. از جانب دیگر، با استفتاءاتی که صورت گرفته است و مراجعه به آراء فقهی حضرت امام ره به این نتیجه رسیده ایم که همین نوع درمان، مورد پذیرش فقه نیز هست.
معاون پژوهشي و آموزشي سازمان پزشکی قانونی کشور با اشاره به اینکه پزشکان تمایل قلبی به انجام عمل جراحی ندارند، ولی راه بهتری نیز سراغ ندارند و از طرفی هم مراجعه مکرّر این افراد به پزشکان و نهادهای حکومتی و قضات نیز ما را مکلف به انجام عمل جراحی ترنس ها نموده.
ایشان ضمن پذیرفتن توضیحات حجه الاسلام مهکام ابراز داشتند که با توجه به محظورات فعلی، بهترین راهی را که می توان این افراد را از بحران های روحی و روانی نجات داد، همین عمل جراحی است و تا زمانی که راه جایگزین پیدا نکنیم، به همین روش عمل خواهیم کرد.
ناقد دیگر این بحث جناب آقای دکتر صابری بودند. ایشان با بیان اینکه معیارهای تفاوت بین دو جنس به شفافیت و وضوحی که دکتر مهکام ارائه دادند نیست، افزودند: موارد دیگری غیر از آنچه ایشان بیان داشتند وجود دارد ولی تعیین جنسیت، پیچیدگی های فراوانی دارد و نمی شود مسأله را به این سادگی حل کرد.
رئیس بخش معاینات روانپزشکی سازمان پزشکی قانونی استان تهران در ادامه افزودند که شرع، مشکل ترنس ها را به پزشک واگذار کرده است و پزشکان در مسأله ترنس ها به این باور رسیده اند که مشکل این افراد را باید با عمل تغییر جنسیت برطرف کرد، چرا که گزارش های فراوانی مبنی بر رضایت نسبی این دسته بیماران از عمل جراحی انجام گرفته بر روی شان موجود است.
وی با بیان اینکه عمل جراحی مذکورsex change surgery نیست، بلکه reassignment surgery می باشد، خاطر نشان کردند: ما هم قائل هستیم که با عمل جراحی تغییر جنسیتی رخ نمی دهد. درپایان جلسه جناب دکتر مهکام با بیان این که ناقدین محترم به هیچ وجه معیارهای ارائه شده را رد نکردند، به نقد دیدگاه «رضایتمندی» پرداختند و بیان داشتند که درمان، فقط ایجاد رضایتمندی بیمار نیست، بلکه باید بین بیمار و منشأ بیماری نیز فاصله ایجاد شود و درمان به شکل واقعی انجام شود.
علاوه بر این، از جهت فتاوا نیز چون استفتاءات فرض را بر این گرفته اند که تغییر جنسیت ممکن است، لذا بر همین اساس صادر شده اند در حالی که اگر سؤال با دقت بیشتری مطرح شود و بیان شود که تغییر جنسیت انجام نمی شود و آنچه صورت خواهد گرفت صرفا یک عمل ظاهری به منظور ایجاد رضایتمندی بیمار است، فتاوی هم با این موضوع و سؤال جدید متفاوت خواهد شد.
در ادامه، حضار به بیان نقطه نظرات و سوالاتشان در این خصوص پرداختند.
