نشست علمی «جنسیت و معنویت» با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران حوزه و دانشگاه در واحد تهران مرکز تحقیقات زن و خانواده برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات زن و خانواده، نشست علمی «جنسیت و معنویت» با حضور جمعی از اساتید و صاحب نظران حوزه و دانشگاه در مرکز تحقیقات زن و خانواده واحد تهران برگزار و مقاله ای از سوی دکتر ناصر آقابابایی دکترای روانشناسی عمومی از دانشگاه علامه طباطبایی ارائه و توسط دکتر مظاهری عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این نشست، دکتر ناصر آقابابایی دکترای روانشناسی عمومی از دانشگاه علامه طباطبایی در سخنانی اظهار داشت: در برخی متون عنوان کرده اند که میان دو جنس مرد و زن تفاوت هایی در معنویت وجود دارد که شامل بحث های گوناگون و متفاوتی است. وی نخستین سازه مورد بحث در شناخت تفاوت های جنسیت در رابطه با معنویت را جهت گیری دینی دانست و گفت: در رابطه با این سازه، یافته ها در جامعه آماری دانشجویان و طلاب نشان می دهد که علی رغم حضور پررنگ تر مردان در عرصه های مذهبی، تفاوت خاصی گزارش نشده است.
وی در ادامه افزود: سازه دیگری که در این مقوله مورد بحث قرار می گیرد، سنجش دینداری عمومی است که شامل انجام واجبات و مناسک دینی می باشد؛ یافته های آماری در این سازه نیز تفاوت خاصی میان دو جنس را نشان نمی دهد.
حجت الاسلام آقابابایی با بیان اینکه در حوزه دین و معنویت، مولفه قدردانی نسبت به خداوند هم باید مورد سنجش قرار بگیرد، خاطرنشان کرد: این سازه را می توان در قلمرو هیجانات دینی قرار داد که در اینجا هم تفاوتی میان جامعه آماری زنان و مردان دیده نشده است.
وی همچنین تصریح کرد: سازه دیگر در این بحث، هوش معنوی است که سازه جدیدی است و از سال دو هزار به بعد مورد بررسی قرار گرفته است؛ این سازه در واقع توانایی شناختی زیربنایی معنویت و دین را در برمی گیرد و در اینجا هم در جامعه آماری دانشجویان و طلاب تفاوتی میان دو جنس مرد و زن مشاهده نشده است.
وی با اشاره به نظریه هایی که درباره تفاوت دو جنس در رابطه با دین و معنویت ارایه شده است، گفت: یک نظریه جامعه شناختی است که معتقد است چون بانوان فرصت بیشتری نسبت به مردان دارند، می توانند درخانه و فعالیت های اجتماعی هرچه بیشتر به اعمال مذهبی روی بیاورند.
دکتر آقابابایی با بیان اینکه نظریه دیگر مرتبط با پیوندهای اجتماعی است، اظهار داشت: این نظریه از یک سو دین و مذهب را با پیوندهای اجتماعی مرتبط دانسته و از سوی دیگر بیان می کند در جنس مونث جانداران دیگر نیز همبستگی بیشتری وجود دارد که منجر به فعالیت های دینی می شود.
وی در ادامه افزود: نظریه دیگری که در این میان وجود دارد این است که بانوان در سراسر جهان با توجه به اینکه بنا به دلایلی نسبت به مردان در نقطه ضعف قرار گرفته اند، از این رو به پایگاه امنی به نام دین روی آورده و از کارهای پرخطر دوری می کنند.
وی با بیان اینکه در این پژوهش نظریه ای که ارایه کرده ایم با عنوان «آستانه گذری» مطرح است، خاطرنشان کرد: در این نظریه یک مرز فرضی میان هوشیاری و ناهوشیاری در نظر گرفته شده است و برخی اساس دینداری را همین مفهوم می دانند و احتمال دارد تفاوتی که در دینداری میان دو جنس وجود دارد، مربوط به همین سازه باشد.
دکتر آقابابایی با بیان اینکه زنان به صورت معناداری در نظریه و سازه آستانه گذری نمره بالاتری کسب کرده اند، تصریح کرد: میان دو جنس زن و مرد تفاوت در ابعاد خاص دینداری وجود دارد که البته ممکن است که در همه گونه ها و اقشار این تفاوت وجود نداشته باشد.
دکتر مظاهری عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی نیز در این جلسه به بیان نقدهایی نسبت به این پژوهش علمی پرداخت و گفت: در این مقاله میان نتیجه گیری و داده ها ارتباطی وجود ندارد و برداشت های انجام شده بسیار وسیع و کلی است و باید در این برداشت ها بیشتر محتاط باشیم.
وی با بیان اینکه حوزه های مختلفی در رابطه با دینداری وجود دارد که باید هرکدام جداگانه مورد بحث و بررسی قرار بگیرد، اظهار داشت: انتخاب جامعه آماری فقط از میان دانشجویان و طلاب کار درستی نیست و نمی توانیم بر اساس یافته های این جامعه آماری، نسبت به همه اقشار جامعه نظر بدهیم.
وی در ادامه افزود: در این پژوهش مشکل نمونه گیری وجود دارد و بر اساس اهداف پژوهش به خوبی صورت نگرفته است و باید توضیح داده شود که نمونه گیری بر اساس نمونه های در دسترس به چه معناست و از چه محل هایی تهیه شده است.
دکتر مظاهری نسبت به روش علمی بکارگرفته شده در این پژوهش بر اساس تفاوت های میان جامعه شناسان و روانشناسان توضیحاتی ارایه کرد و گفت: امیدواریم با طرح هرچه بیشتر چنین مباحثی، پژوهشگران بتوانند به تحقیقات ارزشمند و قابل قبول تری در چنین حوزه هایی دست یابند.
در این نشست علمی همچنین جمعی از پژوهشگران و صاحبنظران حوزوی و دانشگاهی پرسش ها و انتقادهایی را در رابطه با پژوهش «جنیست و معنویت» مطرح کردند که از سوی حجت الاسلام آقابابایی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و پاسخ های لازم ارایه شد.
